متابولیسم غذاها و خنثی سازی سموم، داروها؛ سیگار و الکل همه در کبد انجام می شود.

مواظب آن باشيد!

كبدتان براي مراقبت از شما سخت كار مي كند. كبد يك اندام قوي است اما چيزهاي خاصي مثل الكل، مواد مخدر، ويروس ها و وزن زياد مي توانند به آن آسيب برسانند. وقتي كبدتان در حال كشمكش است ممكن است شما حتي متوجه هم نشويد چون بيماريهاي كبدي اغب تا زماني كه مشكل جدي ميشود علائمي ندارند. به كبد خود در مراقبت از بدنتان با اجتناب از عواملي كه مي تواند به آن آسيب برساند كمك كنيد. کبد دفع کننده سموم، الکل و مواد مخدر و تبدیل غذاها به مواد مفید میباشد.

وظایف کبد چیستند؟

كبد بزرگترين اندام در بدن است. تقريبا اندازه يك توپ فوتبال آمريكايي است و درست زير دنده ها در قسمت راست شكم قرار دارد. كبد مجموعه عملكردهاي شگفت انگيزي دارد كه به سلامتي شما كمك مي كند.

كبدتان به جنگيدن با عفونتها كمك مي كند. با خلاص شدن از شر مواد زايد طبيعي بدن و ديگر مواد مضر از جمله الكل و مواد مخدر بدنتان را تميز مي كند. كبد همچنين غذايي را كه مي خوريد به انرژي و مواد مغذي كه بدن بتواند از آنها استفاده كند تبديل كرده و نحوه جريان مواد مغذي به بخشهاي مختلف يدن در زمان موردنياز را تنظيم مي كند.

كبد همچنين با وجود آسيب ديدن يا برداشتن بخشي از آن مي­تواند به كار خود ادامه دهد. اما اگر كامل از كار بيفتد، كه نارسايي كبدي ناميده ميشود، بيش از يك يا دو روز زنده نمي مانيد مگر اينكه تحت فوريت هاي پزشكي قرار گيريد.

عوامل موثر بر سلامت کبد

عوامل زيادي مي توانند بر عملكرد كبد تاثير بگذارند. برخي از مشكلات كبدي وراثتي است، برخي از ويروس ها ايجاد ميشوند (مثل انواع خاصي از هپاتيت)، و برخي به رفتارهاي شما مربوط ميشوند. انواع خاصي از بيماريهاي كبدي خود به خود از بين مي روند. اما بیماری های هم هستند که ممكن است تا آخر عمر باقي بمانند و سبب بيماريهاي جدي تری هم بشوند.

اگرچه بيماري هاي كبد اغلب علائمي ندارند اما علائم هشداردهنده در اين رابطه عبارتند از تورم شكم، تهوع، خارش يا زردي (داشتن يك ته رنگ زرد در پوست و سفيدي چشمها).

دانشمندان در شبكه هاي تحقيقاتي بزرگ در سراسر جهان به دنبال دانسته هاي بيشتر در مورد بيماريهاي كبدي هستند. براي مثال، داشنمندان با هم در تلاش براي بررسي اختلالات كبدي نادر كه اغلب مرگ آور هستند كه نوزادان و بچه ها را گرفتار مي كنند هستند.

بیماری کبد چرب معضل دنیای مدرن

دانشمندان ديگري نيز بر يك نوع رايج بيماري كبدي كه رو به رشد هم هست با نام بيماري كبد چرب تمركز كرده اند كه هم كودكان و هم بزرگسالان ممكن است به آن دچار شوند. در يك كبد سالم فقط ميزان كمي چربي وجود دارد و يا اصلا ندارد. اما چربي بيش ازاندازه اي كه در سلولهاي كبد ساخته مي شود مي تواند سبب التهاب و آسيب ديدگي شود. با گذشت زمان، چربي اضافه مي تواند به سيروز كبدي، سرطان كبد و حتي نارسايي كبد منجر شود که نیاز به پیوند کبد خواهد داشت چون هیچ انسانی بدون کبد نمی تواند به زندگی خود ادامه دهد.

نتايج تحقيقات متفاوت است اما دركل نشان داده شده است كه حدودا ۳۰تا ۴۵ درصد افراد در كشورهاي توسعه يافته در بدن خود چربي دارند. كبد چرب همچنين مشكل بزرگي براي كودكان و نوجوانان محسوب ميشود.

تاثیر الکل بر کبد

نوشيدن بيش از اندازه الكل مي تواند سبب كبد چرب شود. اما در تعداد زيادي از افرادي كه الكل كم مي نوشند يا اصلا نمي نوشند نيز امرزه بسيار كبد چرب ديده ميشود. اين افزايش به نظر مي رسد مربوط به اپيدمي چاقي در جهان باشد.

تحقيقات همچنين نشان مي دهند كه در كشورهاي توسعه يافته از هر ۱۰ كودك يك نفر مبتلا به كبد چرب است. .همانند بزرگسالان كودكاني كه كبد چرب دارند اغلب اضافه وزن داشته و نسبت به انسولين كه هورموني حياتي براي تنظيم انرژي است مقاوم هستند و در بیماری دیابت کبد به شدت تحت تاثیر قرار میگیرد.

بيماري كبد چرب در مراحل اوليه اش علائمي ندارد. در وهله اول با آزمايشهاي خون براي بررسي عملكرد كبد شناسايي ميشود. اما در اين آزمايشها تفاوت بين چربي خفيف و آسيب هاي جدي تر مشخص نميشود. همچنين برخي افراد مبتلا به كبد چرب ممكن است آزمايش هاي خون طبيعي داشته باشند. تنها راه براي اطمينان از تشخيص شدت بيماري كبد چرب نمونه برداري از كبد است. براي اين آزمايش، پزشك سوزن باريكي را وارد پوست و بعد كبد كرده و يك نمونه كوچك از بافت براي آناليز بر مي دارد.

دانشمندان به دنبال راه هاي ساده تري براي ارزيابي شدت بيماري كبد چرب هستند. آنها هنچنين براي ارزيابي درمانهاي ممكن آزمايشاتي انجام مي دهند و در حال حاضر براي درمان كبد چرب يا نوع شديدتر آن كه NASH (استئاتوهپاتیت غیرالکلی) ناميده ميشود داروي تاييد شده اي وجود ندارد. پس کبد دفع کننده سموم، الکل و مواد مخدر می تواند با ابتلا به بیماری چربی از انجام کار خود عاجز شود.

پیشگیری و درمان کبد چرب

براي درمان بيماري كبد چرب، ما تغيير در سبك زندگي را پيشنهاد مي دهيم: كم كردن وزن براي كساني كه اضافه وزن دارند و ورزش و يك رژيم غذايي سالم براي كمك به كاهش چربي. در بسياري از بيماران، فقط ۵ تا ۸ درصد كاهش در وزن بدن به بهبود قابل توجه در پيشگيري از آسيب به كبد منجر ميشود. براي كساني كه در نتيجه نوشيدن الكل دچار كبد چرب شده اند، ترك مصرف الكل مي تواند آسيب از كبد را متوقف يا جبران نمايد.

هپاتیت یا التهاب کبد

يك نوع  متداول ديگر از بيماري كبد، هپاتيت ويروسي است كه حداقل ۵ ويروس متفاوت با نامهاي هپاتيت A، B، C،D و E مي تواند عامل آن باشد. اين عفونتها مي توانند به كبد شما آسيب رسانده و مانع از عملكرد درست آن شود.

رويهم رفته، حدودا ۲۰ درصد مردم جهان ممكن است دچار عفونت ويروس هپاتيت شوند. هپاتيت يك مشكل بزرگ در سلامت عمومي است كه متداول ترين آنها انواع A، B و C هستند.

هر نوع ويروس هپاتيت نوعي متفاوت از بيماري كبدي را ايجاد مي كتد. همه اين ويروسها مي توانند هپاتيت حاد يا كوتاه مدت ايجاد كنند ولي هپاتيت B، C و D همچنين مي توانند هپاتيت مزمن ايجاد كنند كه در آن عفونت براي مدت طولاني و گاها براي كل حيات فرد باقي مي ماند.

انواع هپاتیت

اغلب افراد از طريق غذا يا آب آلوده درمعرض ويروس هپاتيت A و E قرار مي گيرند. ديگر ويروسهاي هپاتيت اغلب از طريق شكافي كه در پوست كه به عنوان يك مانع عمل مي كند و گاها از طريق تزريق يا تماس نزديك با خون يا ديگر مايعات بدن منتقل ميشود. هپاتيتهاي B،C و D از طريق تماس جنسي نيز قابل انتقال هستند.

از آنجايي كه اغلب مبتلايان علائم كمي دارند ممكن است بی اطلاع از آلوده بودن به ويروس هپاتيت به زندگی خود ادامه دهند و ممكن است حتي بدون اينكه خود بدانند ويروس را به ديگران هم انتقال بدهند.

هپاتيت ويروسي اغلب با داروهاي ضدويروسي قابل درمان است. مي توان جلوي عفونت هپاتيت A، B و D را با واكسن گرفت. با رعايت بهداشت مثل شستن مرتب دستها و اجتناب از تماس با خون آلوده نيز جلوي انتشار هپاتيت هاي ويروسي را بگیرید.

يك نوع بالقوه خطرناك ديگر هپاتيت كبد مي تواند در نتيجه مصرف داروها يا مكملهاي خاصي ايجاد شود. مهم است بدانيدكه داروهاي بسياري مي توانند سبب آسيب به كبد شوند. اين مخصوصا مي تواند براي كساني كه از چندين نوع دارو استفاده مي كنند يك مشكل باشد. پس کبد که دفع کننده سموم، الکل و مواد مخدر است خود می تواند به طور جدی بیمار شود.

داروها دشمن اصلی کبد

مصرف بيش از اندازه استامينوفن (تايلوفن) متداول ترين علّت نارسايي ناگهاني كبد است. مخصوصا اگر استامينوفن يا داروهاي خاص ديگري با الكل تركيب و مصرف شوند بسيار خطرناك ميشود. در مورد همه داروهايي كه مصرف مي كنيد و اينكه چگونه بر كبد شما تاثير مي گذارند با پزشك خود مشورت كنيد.

انتخابهاي عاقلانه

براي داشتن يك كبد سالم

• رژيم غذايي سالم و متعادلي داشته باشيد و به صورت مرتب ورزش كنيد.
• وزن خود را در محدوده سالم نگه داريد.
• مصرف الكل را محدود نمائيد. با پزشك خود در مورد ميزان الكل مجاز مشورت كنيد.
• بدانيد كه داروهايي كه مصرف مي كنيد چه تاثيري بر كبد شما دارند. داروها را همان گونه كه پزشک برای شما تجويز کرده است، مصرف كنيد.
• از تماس مستقيم با مواد سمي حشره كشها، محصولات پاك كننده و ديگر مواد شيميايي اجتناب كنيد.
• سيگار نكشيد.

وزن خود را در محدوده سالم نگه داريد و مصرف الكل را محدود سازيد. كبد خود را سالم نگه داريد تا براي همه عمر از شما محافظت كند.