همه چیز در مورد كيست تخمدان

يك كيست تخمدان يك كيسه پر از مايع است كه در تخمدان ايجاد ميشود.این مشکل بسيار رايج بوده و معمولا علائمی ندارد. اغلب كيست های تخمدان به صورت طبيعی ايجاد شده و خود به خود پس از چند ماه بدون نياز به درمان از بين می روند اما در موارد کمی میتوانند مشکل ساز باشند.

تخمدان ها

تخمدان ها دو اندام بادامی شكل هستند كه بخشی از سيستم توليد مثل زنان محسوب می گردند. در هر طرف زهدان (رحم) يك تخمدان قرار دارد. تخمدانها دو كار مهم در بدن انجام مي دهند:

• رها كردن يك تخمك تقريبا هر ۲۸ روز به عنوان بخشي از چرخه قاعدگي
• رها كردن هورمونهاي جنسي استروژن و پروژسترون كه نقش مهمي در توليد مثل ايفا مي نمايد

كيستهای تخمدان ممكن است همزمان بر هر دو تخمدان يا فقط بر روي يكي تاثير بگذارند.

علائم كيست تخمدان

كيست تخمدان معمولا تنها زمانی توليد علائم می كند كه بتركد، خيلی بزرگ باشد يا عرضه خون را به تخمدان ها مختل نمايد.

در چنين مواردی علائم زير را خواهيد داشت:

• درد لگن- كه مي تواند از درد خفيف تا حس درد شديد و ناگهاني و تير كشنده متفاوت باشد
• درد در زمان رابطه جنسی
• مشكل در تخليه مثانه
• احساس نياز به تخليه مكرر ادرار
• دوره های قاعدگی سنگين و نامرتب يا حتی سبك تر دوره های طبيعی هر بار
• نفخ و تورم شكم
• احساس سيری تنها پس از خوردن كمی غذا
• مشكل در باردار شدن – اگرچه كه معمولا باروری تحت تاثير كسيت های تخمدان قرار نمی گيرد.

اگر علائم بالا را كه نشان از وجود كيست تخمدان است داشتيد حتما به پزشك خود مراجعه نماييد. 

انواع كيست تخمدان

دو نوع اصلي كسيت تخمدان وجود دارد:

• كيستهای تخمدان عملكردی: كيست هايی كه به عنوان بخشي از چرخه قاعدگی ایجاد شده و معمولا بی ضرر بوده و کم عمر هستند و رایج ترین توع محسوب می گردند

• کیستهای تخمدان پاتولوژیکی: کیست هایی که در نتیجه رشد غیر طبیعی سلولها ایجاد میشوند و رواج کمتری دارند

کیستهای تخمدان گاها ممکن است به خاطر یک بیماری زمینه ای ایجاد شده باشند مثل اندومتریوز.

اکثر کیستهای تخمدان غیر سرطانی (خوش خیم) هستند. اگرچه تعداد خیلی کمی هم می توانند سرطانی (بدخیم) باشند.

کیستهای سرطانی در زمان یائسگی رایج تر هستند.

تشخیص کیست های تخمدان

اگر پزشکتان به کیست تخمدان مشکوک باشد شما را به اسکن سونوگرافی ارجاع خواهد داد که از طریق یک پروب که وارد واژن می گردد انجام میشود.

در طول اسکن سونوگرافی اگر یک کیست شناسایی شد احتمالا باید چند هفته دیگر این کار را برای کنترل مجدد تکرار کنید و پزشک عمومی شما را به یک پزشک متخصص زنان و زایمان ارجاع خواهد داد.

اگر این نگرانی وجود داشته باشد که کیست شما ممکن است سرطانی باشد پزشکتان آزمایش خون تجویز خواهد کرد تا سطوح بالای مواد شیمایی را که نشان دهنده سرطان تخمدان هستند را بررسی نماید.

اما بالا بودن سطوح این مواد شیمیایی الزاما به معنای داشتن سرطان نیست چرا که بیماریهای غیرسرطانی زیر هم می توانند سطح این مواد شیمیایی را بالا ببرند:

• اندومتروز
• عفونت لگن
• فیبروز
• قاعدگی شما
• درمان کیستهای تخمدان

درمان کیست های تخمدان

اینکه آیا کیست تخمدان نیاز به درمان دارد به موارد زیر بستگی خواهد داشت:

• اندازه و ظاهر آن
• آیا علائمی دارید
• آیا در دوران یائسگی به سر می برید

در اغلب موارد کیست بعد از چند ماه از بین می رود. یک سونوگرافی پیگیری ممکن است برای تایید آن انجام شود.

اگر یائسه هستید ریسک سرطان تخمدان در شما کمی بیشتر است. اسکن های سونوگرافی مرتب و آزمایشات خون معمولا در طول یک دوره یک ساله برای کنترل کیست پیشنهاد میشود.

درمان جراحی برای برداشتن کیستها اگر بزرگ بوده، علائمی ایجاد کرده و یا به صورت بالقوه سرطانی باشند ممکن است جراحی نیاز باشد.

کیست های تخمدان و باروری

کیست های تخمدان معمولا نیاز به پیشگیری ندارند و مشکلی در بارداری ایجاد نمی کنند اگرچه گاها ممکن است بارور شدن را سخت تر نمایند.

اگر برای برداشتن کیست نیاز به جراحی داشتید پزشک سعی می کند تا جایی که می تواند قدرت باروری شما را حفظ نماید. این یعنی سعی می کند فقط کیست را خارج کرده و تخمدانها را دست نخورده باقی می گذارد یا تنها یک تخمدان را تخلیه مینماید.

در برخی موارد لازم میشود جراح هر دو تخمدان را خارج نماید در این صورت دیگر نمی توانید تخمک تولید کنید. قبل از عمل با جراح خود در مورد تاثیرات بالقوه این کار بر قابلیت باروری خود صحبت نمایید.

علل ایجاد کننده

اگر به صورت ماهانه پریود میشوید کیست تخمدان به صورت طبیعی می توانند ایجاد شوند. برخی از کسانی هم که یائسه میشوند ممکن است به آن دچار شوند.

کیستهای تخمدان انواع مختلفی دارند که میتوان به دو دسته زیر تقسیم بندی شوند

• کیستهای عملکردی
• کیستهای پاتولوژیکی

کیست های عملکردی

کیستهای عملکردی به چرخه قاعدگی ربط دارند. آنها زمانی اتفاق می افتند که هنوز یائسه نشده اید و بسیار رایج هستند. در هر ماه تخمدانها یک تخمک رها می کنند که از لوله های فالوپ پایین رفته و در آنجا می تواند با اسپرم بارور شوند.

هر تخمک در داخل تخمدان در ساختاری که فولیکول نامیده میشود شکل می گیرد. فولیکول حاوی مایعی است که در هنگام رشد از تخمک مراقبت می کند و زمانی که تخمک رها میشود پاره می گردد.

اما گاهی یک فولیکول تخمک رها نمی کند یا مایع خود را تخلیه نمی کند و بعد از رها شدن تخمک صرفا کوچکتر میشود. اگر این اتفاق بیافتد فولیکول ممکن است ملتهب شده و به یک کیست تبدیل شود.

کیستهای عملکردی غیر سرطانی (خوش خیم ) بوده و معمولا بی ضرر هستند اگرچه گاها علائمی مثل درد در لگن ایجاد میکنند. اغلب آنها در عرض جند ماه بدون نیاز به درمان از بین می روند.

کیست های پاتولوژیکی

کیستهای پاتولوژیکی به خاطر رشد غیرطبیعی سلول ایجاد شده و به چرخه قاعدگی ربطی ندارد. آنها ممکن است قبل و یا بعد از یائسگی ایجاد شوند.

کیستهای پاتولوژیکی هم می توانند از سلولهایی که برای تولید تخمکها ایجاد میشوند و یا از سلولهایی که قسمت خارجی تخمدان را شکل می دهند ایجاد شده باشند.

آنها گاهی ممکن است ترکیده و عرضه خون به تخمدانها را مختل نمایند. کیستهای پاتولوژیکی معمولا غیر سرطانی هستند اما تعداد کمی از آنها سرطانی (بدخیم) میشوند و اغلب با جراحی برداشته میشوند.

بیماریهایی که منجر به کیست های تخمدان می گردند:

در برخی موارد کیستهای تخمدان به علت یک بیماری زمینه ای مثل اندومتروز ایجاد میشوند. اندومتروز زمانی اتفاق می افتد که تکه هایی از بافتی که آستر رحم (آندومتر) محسوب میشود در خارج از رحم در لوله های فالوپ، تخمدانها، مثانه، روده بزرگ یا رکتوم یافت میشود. کیستهای پر شده با خون گاها در این بافت شکل می گیرند.

سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) مشکلی است که به خاطر وجود تعداد زیادی کیستهای کوچک بی ضرر که در تخمدانها ایجاد میشوند به وجود می آید. این کیستها فولکولهای بسیار کوچک تخمدان هستند که آن قدر بزرگ نشده اند که به تخمک تبدیل شوند که علت آن می تواند تغییرات هورمونی باشد.

درمان

در اغلب موارد کیستهای تخمدان در عرض چند ماه بدون نیاز به درمان از میان می روند.

انتظار و پایش

در اغلب موارد سیاست انتظار و پایش پیشنهاد میشود. این بدان معنا است که سریعا درمانی دریافت نمی کنید اما از هر چند ماه یا چند هفته یک بار اسکن سونوگرافی می دهید تا پزشک ببیند آیا کیست از بین رفته است یا خیر.

اگر در یائسگی هستید پیشنهاد می شود هر ۴ ماه یکبار سونوگرافی و آزمایش خون بدهید چون ریسک سرطان تخمدان در شما کمی بیشتر است.

در صورتی که اسکن ها نشان دادند که کیست ناپدید شده است معمولا دیگر نیازی به درمان و آزمایشهای بیشتری نخواهد بود. اگر کیست هنوز باقی مانده باشد ممکن است جراحی پیشنهاد شود.

جراحی

کیستهای بزرگ یا ماندگار یا کیستهایی که علائم ایجاد کرده اند معمولا نیاز به جراحی برای برداشتن دارند. جراحی در حالت طبیعی زمانی پیشنهاد میشود که کیست سرطانی باشد یا امکان سرطانی شدن داشته باشد. از دو نوع جراحی برای برداشتن کیستهای تخمدان استفاده میشود:

• لاپاراسکوپی
• لاپاروتومی

این جراحی ها معمولا تحت بیهوشی عمومی انجام میشوند.

لاپاراسکوپی

اغلب کیستها را میتوان با استفاده از لاپاراسکوپی برداشت. این یک نوع جراحی است که سوراخی ایجاد شده و برشهای کوچکی بر روی شکم داده میشود و گازی به داخل لگن دمیده میشود تا جراح بتواند به تخمدانهای شما دسترسی داشته باشد.

یک لاپاراسکوپ (یک میکروسکوپ کوچک لوله ای شکل با نوری در انتهای آن) وارد بدن شما می شود تا جراح بتواند اندامهای داخلی را ببیند. سپس جراح با برشهای کوچکی بر روی پوست بر می دارد.

بعد از اینکه کیست برداشته شد برشها با نخهای بخیه قابل جذب بسته میشوند. لاپاراسکوپی ترجیح داده میشود چرا که درد کمتری دارد و زمان ریکاوری سریعتری دارد. اغلب بیماران می توانند در همان روز یا در روز بعد به خانه برگردند.

لاپاروتومی

اگر کیست خیلی بزرگ باشد یا احتمال سرطانی شدن آن وجود داشته باشد لاپاراتومی پیشنهاد میشود. در طول لاپاراتومی یک برش بزرگ بر روی شکم زده میشود تا جراح دسترسی بهتری به کیست داشته باشد. کل کیست و شاید تخمدان برداشته شده و به آزمایشگاه برای بررسی سرطانی بودن فرستاده میشود. برای بستن برش از بخیه یا استاپلر استفاده میشود. ممکن است لازم باشد چند روز بعد از جراحی در بیمارستان بمانید.

بعد از جراحی

زمان بهبود از جراحی برای هر کسی متفاوت است. بعد از برداشتن کیست تخمدان ممکن است در شکم احساس درد داشته باشید اگرچه این درد هم بعد از چند روز از میان می رود. بعد از لاپاروسکوپی یا لاپاروتومی ممکن است تا ۱۲ هفته طول بکشد تا بتوانید دوباره بر سر کار و فعالیتهای روزمره باز گردید.

اگر کیست برای آزمایش فرستاده شده باشد نتایج بعد از چند هفته مشخص میشود و پزشکتان با شما مشورت خواهد کرد که آیا نیاز به جراحی دیگری دارید یا خیر. اگر بعد از بهبود دچار علائم زیر شدید حتما با پزشک خود تماس بگیرید.

• خونریزی شدید
• درد شدید یا التهاب
• دمای بالای بدن (تب)
• ترشحات بدبوی واژن

این علائم می توانند نشان دهنده عفونت باشند.

باروری شما

اگر در یائسگی نیستید جراح شما سعی خواهد کرد تا جای ممکن دستگاه تولید مثل شما را حفظ نماید. می توان تنها کیست را درآورد و تخمدانها را دست نخورده باقی گذاشت که بدین معنا است که تاثیری بر روی توانایی باروری شما نخواهد داشت.

اگر لازم شد یکی از تخمدانهای شما برداشته شود تخمدان باقی مانده هنوز هورمون و تخمکها را طبق معمول ترشح می کند. باروری شما تحت تاثیر قرار نخواهد گرفت اگرچه ممکن است کمی سخت تر باردار شوید. گاهی لازم میشود هر دو تخمدان برداشته شود حتی اگر در یائسگی نباشید. در این صورت دچار یائسگی زودرس خواهید شد و به این معنا است که دیگر بیش از این توانایی تولید تخمک را ندارید. با این وجود هنوز هم می توانید با استفاده از تخمک اهدایی و کاشت آن در رحم باردار شوید. در این مورد می توانید با متخصصان در یک مرکز ناباروی مشورت کنید او می تواند در مورد تکنیکهای بارداری شما را راهنمایی نماید.

اگر یائسه هستید ممکن است هر دو تخمدان برداشته شود چون در هر صورت تخمکی تولید نمیشود. قبل از عمل سعی کنید در مورد نگرانی هایی که در مورد باردار شدن دارید با پزشک خود مشورت نمایید.

درمان سرطان

اگر نتایج آزمون نشان داد که کیست سرطانی است ممکن است لازم باشد هر دو تخمدانها، رحم و برخی از بافتهای اطراف نیاز به برداشته شدن داشته باشد. در این صورت دچار یائسگی زودرس شده و این بدان معنا است که دیگر قابلیت بارداری ندارید.

درمان بیماریهای که منجر به کیست های تخمدان میشوند

اگر بیماری در شما شناسایی شد که به نظر می رسید عامل ایجاد کیستهای تخمدان ناست مثل اندومتروز یا سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) درمان شما ممکن است فرق کند. برای مثال، اندومتروز با مسکن ها، هورمون درمانی و یا جراحی برای برداشتن یا تخریب بافتهای اندومتروز قابل درمان است.