اسکیزوفرنی  چيست؟

اسکیزوفرنی یک بیماری روانی جدی است كه اگر مراقبت لازم انجام نشود می تواند فرد را ناتوان سازد. مبتلایان به این بیماری صداهایی میشنوند یا تصاویر خیالی می بینند یا باور دارند كه افراد دیگری افكار آنها را كنترل می كنند. این احساسات می توانند فرد را ترسانده و به رفتارهای عجیب و غریب منجر شوند. اگرچه درمانی برای آن وجود ندارد اما می توان علائم شدید آن را كنترل كرد. اسکیزوفرنی با اختلال چند شخصیتی تقاوت دارد و نباید با آن اشتباه گرفته شود.

علائم اسکیزوفرنی چیست؟

علائم عبارتند از:

وهم: شنیدن یا دیدن چیزهای خیلی

پندارهای بیهوده: داتشن باورهای شدیدا غلط

كاتاتونی: اختلالی كه در آن فردی به لخاظ فیزیكی برای مدت زمان طولانی در یك موقعیت ثابت می ماند.

برخی چیزها مثل لذت نبردن از زندگی روزمره و خودداری از زندگی اجتماعی در نتیجه افسردگی حاصل از این بیماری ممكن است حاصل شوند.

اسکیزوفرنی چگونه بر افكار تاثیر می گذارد؟

افراد مبتلا به اسکیزوفرنی  به سختی می تواند افكار خود را سازماندهی كنند یا ارتباطات منطقی میان حوادث برقرار نمایند. احساس می كنند كه ذهنشان از موضوعی مرتبا به یك موضوع نامرتبط دیگر می پرد. گاهی دچار “ربایش فكر” احساسی كه در آن افكار از سر پاك میشوند ، یا “انسداد افكار” میشوند یعنی زمانی كه جریان افكار به صورت ناگهانی متوقف میشود.

تاثیرات بر رفتار

این بیماری به شیوه های مختلف بر فرد تاثیر می گذارد. ممكن است حرفهایی بزند یا كلماتی بسازد كه هیچ معنا و مفهومی ندارد. ممكن است بسیار پرخاشگر باشد یا هیچ احساسی از خود بروز ندهد. بسیاری نمی توانند خود یا خانه خود راتمیز نگه دارند. برخی رفتارهای تكرار شونده دارند  مثلا مرتبا راه می روند. علارغم باورهای نادرست موجود، ریسك خشونت بر علیه دیگران در آنها كم است.

چه كسانی به اسکیزوفرنی مبتلا میشوند؟

هر كسی ممكن است. در میان زنان و مردان و در میان قومیت های مختلف به یك نسبت دیده میشود. علائم معمولا میان سنین ۱۶ تا ۳۰ سالگی شروع میشوند. علائم اولیه ممكن است چند هفته، چند ماه یا حتی چند سال قبل از شروع جنون كامل طول بكشند. در مردان در سنین پایین تری نسبت به زنان دیده میشود. اسکیزوفرنی  به ندرت در كودكی یا بعد از سن ۴۵ سالگی اتفاق می افتد. وجود مبتلایان به اسکیزوفرنی  یا دیگر احتلالات روانی در خانواده احتمال ابتلا به آن را افزایش می دهد.

علت آن چیست؟

دانشمندان علت آن را نمی دانند. ژن های فرد و شرایط و محیط همه نقش دارند. نظریه ها شامل نحوه فعال بودن و عملكرد نادرست منطقه هایی از مغز و همچنین مشكلاتی در مواد شیمیایی مغز مصل دوپامین و گلوتامات میشود. ممكن است به خاطر تفاوتهای ساختاری نیز باشد مثل از بین رفتن سلولهای عصبی كه به ایجاد حفره هایی پر از مایعات در مغز میشود.

چگونه می توان اسکیزوفرنی را شناسایی كرد؟

برای پی بردن به اسکیزوفرنی  آزمایشاتی وجود دارد و بنابراین تشخیص بیشتر بر اساس سابقه و علائم فرد می باشد. اول باید بیماریهای دیگر را رد كرد. در نوجوانان، تركیبی از سابقه خانوادگی و رفتارهای خاص می تواند به پیش بینی شروع اسکیزوفرنی  كمك نماید. دوره آغاز علائم تا زمانی كه بیماری به اوج می رسد و قبل از اپیزود روان پریشی (FEP) دوره مقدماتی نامیده میشود. می تواند چند روز، چند هفته تا چند سال طول بكشد. گاهی تشخیص این دوره به سختی صورت می گیرد چون محرك خاصی ندارد. دوره مقدماتی با تغییرات ریز رفتاری مخصوصا در نوجوانان همراه بود. این رفتارها شامل اجتناب از گروههای اجتماعی و ابراز ظن ها و گمانهای غیر معمول میشود اما این ها برای تشخیص كافی نیست.

داروهای موثر برای درمان

تجویز دارو می تواند علائم مثل تفکرات غیرطبیعی، توهمات و پندارهای نادرست را كاهش دهند. در برخی از افراد تاثیرات جانبی مشكل زایی به وجود می آورند از جمله افزایش وزن و رعشه دست. اما در اغلب موارد، برای درمان اسکیزوفرنی  استفاده از دارو ضروری است.

نقش درمان

مشاوره می تواند به افراد در در ایجاد راههای بهتر برای تشخیص و كنترل رفتارها و افکار مشكل زا و بهبود نحوه ارتباطشان با دیگران كمك نماید. هر چه درمان زودتر شروع شود نتایج بهتری بدست خواهد آمد. در درمان شناختی- رفتاری (CBT) افراد یاد می گیرد واقعیت افكار خود را آزمایش كنند و علائم خود را بهتر مدیریت نمایند. اشكال دیگر درمانی به بهبود خود مراقبتی، ارتباطات و مهارتهای ارتباطی كمك می كنند.

بزنامه های توان بخشی برای اسکیزوفرنی  به افراد یاد می دهد چگونه كارهای روزمره خود را انجام دهند، از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده كنند، پول خود را مدیریت كنند، لوازم مورد نیاز خود را خریداری كنند و حتی كار پیدا كرده و كار خود را حفظ نمایند. این برنامه ها زمانی بازخورد بهتری دارند كه با رویكرد تیمی مثل مراقبت مخصوص هماهنگ (Coordinated Specialty Care) (CSC) همراه باشد. این درمان شامل  استفاده از دارو و درمان و خدمات اجتماعی در كنار استخدام و مداخلات آموزشی میشود.

عمل كردن به برنامه ریزی

برخی از مبتلایان به اسکیزوفرنی  گاه داروهای خود را به خاطر عوارض جانبی و یا نداشتن درك درست از بیماریشان ترك می كنند كه سبب افزایش ریسك بازگشت علائم جدی شده و منجر به دوره روان پریشی (كه در آن فرد تماس خود را با واقعیت از دست می دهد) می گردد. مشاوره مرتب می تواند به افراد كمك كند به درمان خود چسبیده و از عود كردن و نیاز به بستری شدن اجتناب نمایند.

چالش های موجود در سر كار

افراد مبتلا به اسکیزوفرنی در یافتن و نگه داشتن كار معمولا با مشكل مواجه هستند. علتش هم این است كه این بیماری بر تفكر، تمركز و ارتباطات تاثیر می گذارد. و علت دیگرش هم این است كه علائم در جوانی یعنی درست زمانی كه افراد به دنبال یافتن كار هستند آغاز میشوند. توان بخشی كاری و حرفه ای می تواند به توسعه مهارتهای حرفه ای عملی در این افراد كمك نماید.

زمانی كه كسی كه دوستش دارید مبتلا به این بیماری است:

روابط افراد مبتلا به اسکیزوفرنی سخت و خشك است. افكارغیر طبیعی آنها می تواند باعث رنجش دوستان و آشنایان شود. درمان می تواند كمك كننده باشد. یك نوعی ا زدرمان بر شكل دادن و نگهداری از روابط تمركز دارد. اگر با كسی كه مبتلا به اسکیزوفرنی است رابطه نزدیكی دارید بهتر است به یك گروه حمایتی یا مشاوره بپیوندید تا هم از حمایت آنها برخوردار شوید و هم بیاموزید این افراد از چه مراحلی عبور می كنند.

خطر سوء مصرف الكل و مواد

احتمال اینكه مبتلایان به اسکیزوفرنی به سوء مصرف الكل یا مواد روی بیاورند زیاد است. برخی از مواد از جمله ماریجوآنا و كوكائین می توانند علائم را بدتر نمایند. سوء مصرف مواد نیز با درمانهای اسکیزوفرنی تداخل دارد. اگر فردی را می شناسید كه این گونه است سعی كنید او را به برنامه های ترك مواد كه مخصوص مبتلایان به اسکیزوفرنی است معرفی كنید.

مشورت قبل از بارداری

زنان مبتلا به اسکیزوفرنی كه قصد بارداری دارند باید با پزشك خود مشورت نمایند تا مطمئن شوند كه داوهای آنها مشكلی در طول بارداری ایجاد نمی كند. تحقیقات نشان داده اند كه مصرف داروهای اسکیزوفرنی در طول بارداری ایمن هستند. اما اگرچه رابطه ای قطعی میان داروهای اسکیزوفرنی و نقص های مادرزادی و یا عوارض جدی بارداری وجود ندارد باز هم بهتر است در این رابطه با پزشك مشورت شود.

اگر يكی از اقوامتان مبتلا به اين بيماری است:

شناخت افراد مبتلا به اسکیزوفرنی و كمك به آنها كار مشكلی است. درمان اغلب زمانی شروع ميشود كه دوره روان پريشی به بستری شدن منجر شده است. زمانی كه فرد به ثبات رسيد افراد خانواده می توانند كارهايی برای عود كردن آن انجام دهند:

• تشويق فرد به مصرف داروهايش
• مراجعه كردن به همراه آنها به جلسات پيگيری
• حمايت كردن و احترام گذاشتن به آنها

مطلب مرتبط: تغییر شخصیت امکان پذیر است؟