تفاوت میان صرع و تشنج چیست؟
تشنج ها اتفاقهای مجزایی هستند که در نتجیه فعالیت الکتریکی غیر طبیعی در مغز به وجود می آیند. ایجاد تشنج ها می توانند علل متعددی داشته باشد از جمله رخدادهای واحد مثل واکنش به یک دارو. تشنج از طرف دیگر، یک اختلال عصبی مزمت است که سبب فعالیت تشنج مکرر میشود. درمان علت زمینه ای تشنج های مفرد بسیار اهمیت دارد و باید بتوان میان یک تشنج منفرد و صرع تمایز قائل شد.
تشنج چیست؟
مغز شما با ارسال سیگنالهای الکتریکی از طریق سلولهای عصبی کار می کند. اگر این سیگنالها تغییر یابند یا منقطع شوند می تواند منجر به یک تشنج شود. تشنج ها به صورت های زیادی می توانند باشند و رخدادهای و شرایط متعددی می توانند محرک آن باشند. یک تشنج به تنهایی به معنای داشتن صرع نیست. اما اگر دو یا چند تشنج داشته اید ممکن است در شما تشخیص صرع داده شود.
تشنج ها علامت اولیه صرع هستند اما ممکن است رخدادهای دیگری مسبب آن باشند.
تشنج های غیرصرعی تشنج هایی هستندکه در شرایطی به وجود می آیند که ارتباطی با صرع ندارد. برخی از علل تشنج های غیرصرعی عبارتند از:
- تب
- جراحت سر
- عفونتهای نظیر مننژیت
- خفگی
- ترک الکل
- ترک مواد مخدر
- فشار خون بسیار بالا
- مشکلات متابولیکی نظیر نارسایی کبد و کلیه
- قند خون پاییت
- سکته مغزی
- یک تومور مغزی
میتوان گفت تشنج ها همیشه به صورت لرزشهای شدید نیستند. تشنج ها چندین نوع دارند و به دو دسته تقسیم میشوند: فراگیر و موضعی
تشنج های فراگیر
نوعی دیگر تشنج های پنهان که تشنج مختصر نیز نامیده میشود سبب میشود تمرکز خود را از دست بدهید، سریع پلک بزنید یا برای چند ثانیه به نقطه ای خیره شوید.
تشنج های تونیک- کلونیک که تشنج شدید نیز نامیده میشود سبب میشود فریاد بزنید، بر روی زمین بیافتید یا پرش شدید یا انقباظات قوی را تجربه کنید.
تشنج های موضعی
- تشنج های موضعی ساده. این تشنج ها تنها بر روی بخش کوچکی از مغز تاثیر می گذارند و ممکن است علائمی خفیف مثل یک طعم عجیب در دهان یا یک پرش کوچک داشته باشید.
- تشنج های موضعی پیچیده: این تشنج ها شامل حوزه های متعددی از مغز میشود و می تواند سبب گیجی شود. ممکن است دچار شو با برای چند ثانیه یا چند دقیقه پاسخی بدهید.
- تشنج های فراگیر ثانویه. این تشنج ها به صورت یک تشنج موضعی در یک بخش از مغز شروع میشوند و به تشنج عمومی منجر می گردد.
توضیحات تشنج
تشنج های می توانند به اشکال متفاوتی باشند. در چند راه متداول برای توصیف یک تشنج آورده شده است:
- تونیک: سخت شدن عضلات
- آتونیک: شل شدن عضلات
- میوکلونیک: حرکتهای سریع و پرشی
- کلونیک: دوره های تکرار شونده لرزش یا حرکتهای پرشی
صرع چیست؟
صرع یک نام پزشکی است که به بیماری داده میشود که در آن شما تشنج های بازگشت کننده را تجربه می کنید. زمانی که این تشنج ها به رخداد دیگری مربوط باشند- همانند دارو و یا ترک الکل- علت زمینه ای درمان شده و معمولا به عنوان تشنج غیرصرعی تشخیص داده میشود. با این وجود، زمانی که هیچ دلیل زمینه ای وجود ندارد به عنوان تشنج بی دلیل تلقی میشود و می تواند در نتیجه تکانه های الکتریکی غیرطبیعی یا غیر قابل توضیح در مغزتان به وجود آمده باشد.
صرع چندین نوع دارد:
- صرع میوکلونیک پیش رونده. شامل چندین بیماری نادر عموما مادرزادی میشود که از اختلال متابولیک نشات می گیرد. این اختلال عموما در اواخر کودکی یا سالهای نوجوانی شروع شده و با فعالیت تشنج، پرش ماهیچه و ضعف شروع میشود که با گذشت زمان بدتر می گردد.
- صرع صعب العلاج. صرع شما اگر علارغم استفاده از دارو درمان نشود صعب العلاج نامیده میشود. صرع رفلاکس: این نوع صرع شامل تشنج هایی میشود که یک محرک خارجی یا داخلی مثل عواطف، تغییرات دما یا نور عامل آن بوده است.
- صرع حساس به نور: این رایج ترین صرع رفلاکس است و محرک آن نور خیره کننده یا بارقه ای است. این نوع صرع معمولا در دوران کودکی شروع میشود و ممکن است در دوران بزرگسالی کمتر شده یا از بین برود.
صرع در کودکان
چند نوع صرع وجود دارد که تنها مختص کودکان است که عبارتند از:
- صرع استاتیک میوکلونیک کودکی (سندروم دوزه). مشخصه این تشنج ها از دست دادن کنترل ناگهانی عضلات با علت شناخته شده است.
- صرع رولاندیک خوش خیم (BRF). این تشنج ها شامل کرختی، انقباض یا مور مور شدن صورت یا زبان و می تواند منجر به مشکلات گفتاری یا آبریزش بینی نیز شود. این بیماری اغلب تا پایان نوجوانی از بین می رود.
- سندروم راسموسن. این سندروم خود ایمنی نادر با تشنج های موضعی مشخص میشود که اغلب اولین نشانه آن است. عموما بهترین درمان برای این بیماری جراحی است چرا که تشنج ها با دارو به سختی مدیریت میشوند.
- سندروم لنوکس-گستو. این بیماری نادر شامل انواع متعددی از تشنج ها می شود و اغلب در کودکان با تاخیر رشد دیده میشود. علت این بیماری ناشناخته است.
- بحران صرعی الکتریکی خواب (ESES). این اختلال با تشنج در طول خواب و یافته های EEG غیرطبیعی در طول خواب مشخص میشود. معمولا در سن مدرسه و معمولا در هنگام خواب اتفاق می افتد. می تواند شامل تاخیر های زبانی یا تاخیر در یادگیری نیز بشود.
- سندروم استورج-وبر. کودکان مبتلا به این بیماری معمولا خال لکه شرابی بر وی کف سر، پیشانی یا در اطراف چشم خود دارند. آنها ممکن است دچار تشنج، ضعف، تاخیر در رشد و مشکلات بینایی شوند. گاهی زمانی که نتوان با دارو بیماری را مدیریت کرد جراحی مورد نیاز است.
- صرع میوکلونیک جوانان. این بیماری در اطراف سن بلوغ شروع میشود و اغلب به صورت حرکات پرشی سریع و کوچک که تشنجات میوکلونیک نامیده میشوند ظاهر میشود. تشنج های پنهان نیز ممکن است اتفاق بیفتد. این بیماری را اغلب می توان با دارو مدیریت کرد.
چگونه صرع تشخیص داده میشود؟
صرع با چندین گام شناسایی میشود اما اول پزشکتان خواهد خواست مطمئن شود که بیماری دیگری که عامل تشنج ها باشد ندارید. بیماریهای ممکن عبارتند از دیابت، اختلالات ایمنی، استفاده از داروها، سکته مغزی یا تومور مغزی.
پزشکتان احتمالا کنترلهای زیر را انجام خواهد تا بیماری های زمینه ای را یافته یا سعی می کند دلیل دیگری برای تشنج های شما بیابد.
- یک سابقه پزشکی کامل، بررسی داروهایی که مصرف میکنید و بیماری هایی که در حال حاضر دارید
- معاینه نورولوژیکی برای بررسی اعصاب جمجمه ای، تعادل و رفلاکس ها
- آزمایش خون برای بررسی الکترولیت های شما و کنترل دیگر مقادیر غیرطبیعی که می تواند فعالیت تشنج را تحریک نماید
بررسی عکسها مثل سی تی اسکن یا ام آر آی برای جستجوی توده های غیر طبیعی با تجمعات مایعاتی که می توانند فشار در مغز شما را افزایش دهند
تست فعالیت مثل یک نوار مغزی (EEG) برای نشان دادن الگوهای پالس های الکتریکی در مغزتان
چرا افراد به صرع مبتلا میشوند؟
صرع می تواند در نتیجه چندین مشکل پزشکی، جراحت ها یا اختلالات وراثتی به وجود آمده باشد. برخی از نمونه های آن عبارتند از:
- سکته مغزی
- ترومای قلبی
- آسیب مغزی مادرزادی
- آسیب مغزی در نتیجه کمبود اکسیژن
- تومورهای مغزی
- استفاده از مواد و الکل یا ترک آن
- عفونت هایی که بر سیستم عصبی تاثیر می گذارند
در برخی موارد پزشکتان ممکن است علتی برای صرع شما پیدا نکند. این بیماری ها با علت نامعلوم یا با منشا ناشناخته نامیده میشوند.
آیا می توان جلوی صرع را گرفت؟
سازمان بهداشت جهانی (WHO) برآورد کرده است که تا یک سوم همه موارد صرع قابل پیشگیری هستند. اگرچه این مساله شامل صرع ژنتیکی نمیشود، WHO معیارهایی را پیشنهاد داده است که می تواند به پیشگیری از صرع کمک نماید که عبارتند از:
- پیشگیری از جراحت های مغزی
- بهبود مراقبتهای دوران مادری برای کاهش آسیبهای حاصل از تولد
- استفاده از داروها و روشهای مناسب موجود تا کاهش تب های کودکی و پیشگیری از تشنج های وابسته به تب
- کاهش خطرات قلبی و عروقی نظیر سیگار کشیدن، استفاده از الکل و چاقی
- درمان عفونت ها و از بین بردن انگلها که می تواند سبب صرع حاصل از عفونت های سیستم عصبی مرکزی شود
خطرات رایج برای ایجاد صرع
سکته مغزی یکی از دلایل اصلی صرع است که در سالهای بعدی زندگی شروع میشوند اما بسیاری از بیماری های صرعی در دوران کودکی شروع میشوند. ژنتیک نیز در صرع نقش ایفا میکند. عوامل دیگری که می تواند که اگر صرع دارید می تواند ریسک تشنج ها را افزایش دهد عبارتند از:
- فقدان خواب
- رژیم غذایی ضعیف
- استفاده از مواد مخدر و الکل
علائم صرع چیست؟
صرع طیف وسیعی از علائم داشته باشد از خیره شدن در فضا تا پرش های عضلانی غیر قابل کنترل. برخی از افراد مبتلا به صرع ممکن است چندین نوع تشنج را تجربه کنند.
بسته به نوع تشنجی که دارید ممکن است یک یا چند علائم زیر را تجربه کنید:
- اضطراب
- تغییرات حالت
- حالت تهوع
- سرگیجه
- تغییرات دید
- ضعف
- سردرد
- پرش ماهیچه ها
- اسپاسم ها
- از دست دادن تعادل
اگر کسی یکبار دچار تشنج شد چه باید بکند؟
شما اگر کسی را دیدید که دچار تشنج شد با انجام کمک های اولیه ضروری می توانید او را ایمن نگه دارید:
اگر فرد دچار حرکات پرشی شده یا کنترل فیزیکی خود را از دست داد به آرامی او را کف زمین بخوابانید. یک چیز نرم مثلا یک بالشت زیر سرش قرار دهید.
او را به بغل بخوابانید تا تراوشات دهان و استفراغ تخلیه شده و بتواند نفس بکشد. سعی نکنید او را ثابت نگه داشته و مانع از حرکات او شوید.
مطمئن شوید که محیط اطراف فرد ایمن باشد و اشیاء تیزی را که می تواند آسیب رسان باشد از او دور کنید.
هیچ چیزی در دهان فردی که تشنج دارد قرار ندهید. تا زمانی که فرد کاملا هوشیار نشده به او غذا یا مایعات پیشنهاد ندهید.
عینک یا هر چیز پوشیدنی که می تواند سبب آسیب دیدگی و اختناق شود را خارج نمایید.
زمانی که هنوز فرد دچار تشنج است از دادن ماساژ قلبی یا تنفس مصنوعی اجتناب کنید. اگر تشنج بیش از ۵ دقیقه به طول انجامید با ۱۱۵ تماس بگیرید.
چگونه صرع درمان میشود؟
از داروهای زیادی می توان برای کنترل فعالیت تشنج یا صرع استفاده کرد و هیچ دارویی را نمی توان برای همه بهترین دارو دانست. پزشکتان بعد از انجام آزمایشات لازم ممکن است داروهای متفاوتی را امنحان کند تا بهترین دارو را برای مدیریت نوع خاص تشنج شما بیابد.
بیشتر داروهای تشنج داروهای ضد صرع هستند از جمله
- لوتیراستام (کپرا)
- کاربامازپین (کارباترول، تِگْرِتول)
- فنی توئین (دیلانتین، فنیتک)
- اکسی کاربازپین (تریلپتال)
- لاموتریژین (لامیکتال)
- فنوباربیتال
- لورازپام (آتیوان)
با جراحی از جمله تحریک عصب واگ می توان جلوی تشنج ها را گرفت مخصوصا اگر علت وقوع تشنج ها وجود یک توده یا تجمع مایعات در مغزتان باشد. برای درمان تشنج ها با جراحی پزشکتان باید مکان دقیق شروع تشنج ها را در مغزتان پیدا کند.
درمان تشنج خود را بدون مشورت با پزشکتان تغییر ندهید. با توصیه پزشکتان می توانید گزینه های دیگری را نیز مد نظر قرار دهید. تغییرات رژیم غذایی همانند استفاده از رژیم کتوژنیک می تواند برای کسانی که از انواع خاصی از صرع مقاوم هستند مفید باشد. در برخی با افزودن درمانهای طبیعی، جایگزین یا تکمیلی به دارو درمانی کاهش در تعداد تشنج ها گزارش شده است. این درمانها عبارتند از:
- درمانهای گیاهی
- مکملهای ویتامین
- مدیتیشن
- مراقبت کایروپراکتور (درمانگری با دست)
- طب سوزنی
دورنمای مبتلایان به صرع چگونه است؟
به دنیا آمدن با مشکل صرع الزاما به این معنا نیست که این مشکل را برای همیشه خواهید داشت. برخی از اختلالات تشنج کودکی در بزرگسالی از بین می روند در حالی که برخی دیگر ممکن است تازه از سن نوجوانی شروع به بروز نمایند.
شروع صرع جدید اغلب در کودکی یا بعد از ۶۰ سال رایج است. در افراد سالمند، سکته مغزی، جراحت تروماتیک و استفاده از دارو و الکل از فاکتورهای اصلی هستند.
خبر خوب این است که گزینه های دارویی بسیاری برای مدیریت تشنج وجود دارد. اگر دارویی برای شما جواب نداد نگران نباشید. پزشک شما ممکن است چندین دارو و یا ترکیبی از درمانها را برای پیدا کردن راه حل مناسب امتحان کند. همچنین ممکن است لازم باشد از هر چند وقت داروهای خود را عوض کنید.
اگر تشنج های شما به درمان دارویی باسخ نداد جراحی می تواند کمک کننده باشد اما برای بسیاری از افراد تشنج بیماری است که همه عمر باقی می ماند.
حرف آخر
تشنج ها می توانند ناگهانی بدون دلیل آشکاری اتفاق بیفتند. افرادی که مکررا دچا رتشنج میشوند چه به خاطر وجود یک بیماری زمینه ای دیگر یا بدون دلیل آشکار یعنی دچار بیماری صرع هستند.
تشنج های صرع به خاطر سیگنالهای الکتریکی غیرطبیعی در مغز اتفاق می افتند که سبب میشود شما تمرکز و کنترل ماهیچه ها خود را از دست داده و حتی گاهی بیهوش شوید. پزشک شما ممکن است برای کشف علت تشنج هایتان آزمایشات زیادی را انجام دهد و برای یافتن داروی مناسب چندین دارو را امتحان نماید.
ایمنی برای افرادی که دچار تشنج میشوند یک دغدغه بزرگ است و مهم این است که افراد اطراف شما بدانند در زمانی که تشنج اتفاق می افتد چه کاری باید انجام دهند.
بیشتر بخوانید: اسکیزوفرنی چيست؟
