رژیم کتوژنیک چیست؟

کتوژنیک اصطلاحی است که برای اشاره به رژیم های کم کربوهیدرات (مثل رژیم آتکینز) استفاده میشود. ایده پشت آن این است که کالری بیشتری از پروتئین و چربی و کالری کمتری از کربوهیدراتها تامین میشود. شما اغلب کربوهیدراتها را که هضم راحتی دارند مثل شکر، نوشابه های گازدار، ماکارونی و نان سفید را قطع می کنید.

چگونه عمل می کند

زمانی که کمتر از ۵۰ گرم کربوهیدرات در روز مصرف می کنید بدن نهایات سوختش (قند خون) که می تواند از آن سریعا استفاده کند تمام میشود. این اتفاق معمولا ۳ تا ۴ روز طول می کشد.سپس پروتئین ها و چربی ها برای تامین انرژی شروع می کنند به شکستن که سبب کاهش وزن میشود. این فرآیند کتوز نامیده میشود. باید توجه داشت که رژیم کتوژنیک یک رژیم کوتاه مدت است که بیشتر بر کاهش  وزن تمرکز دارد تا بر پیگیری مزایایش بر سلامت.

اغلب کسانی از رژیم کتوژنیک استفاده می کنند که قصد کاهش وزن دارد اما می تواند برخی از مشکلات پزشکی  خاص نظیر صرع را نیز مدیریت نماید. همچنین می تواند به افراد مبتلا به بیماریهای قلبی، بیماریهای خاص مغزی و حتی آکنه کمک نماید اما نیاز به تحقیقات بیشتر در این زمینه وجود دارد. اول با پزشک خود مشورت کنید تا ببینید آیا این رژیم برای شما ایمن هست یا نه مخصوصا اگر مبتلا به دیابت نوع ۱ هستید.

کاهش وزن

یک رژیم کتوژنیک می تواند نسبت به رژیم های مشابه به کاهش وزن بیشتری در ۳ تا ۶ ماه اول شود. چرا که کالری بیشتری در بدن برای تبدیل چربی به انرژی استفاده میشود تا برای تبدیل کربوهیدرات به انرژی. همچنین ممکن است که یک رژیم با چربی و پروتئین بالا بیشتر رضایت شما را جلب کند بنابراین کمتر می خورید اما این مساله هنوز به اثبات نرسیده است.

سرطان

انسولین هورمونی است که به بدنتان این امکان را می دهد که قند را به عنوان سوخت مصرف یا ذخیره نماید. رژیم های کتوژنیک بدن شما را مجبور می کنند این سوخت را سریع بسوزانید و بنابراین دیگر نیازی به ذخیره کردن آن نداشته باشید. این یعنی بدن شما نیاز به انسولین کمتری داشته و بنابراین میزان کمتری از آن را تولید می کند. این سطوح پایین تر انسولین شما را در برابر برخی از انواع سرطان ها محافظت کرده و یا حتی رشد سلولهای سرطانی را کند می کند. اگرچه تحقیقات بیشتری در این زمینه مورد نیاز می باشد.

بیماری قلبی

به نظر عجیب می رسد که رژیمی که در آن چربی بیشتری دارد برای کلسترول و کم کردن کلسترول بد مفید باشد اما رژیم های کتوژنیک دقیقا همین کار را می کنند. شاید دلیلش این باشد که سطح انسولین که در این رژیم ها پایین آورده میشود می تواند بدن شما را از ساختن کلسترول بیشتر منع کند. این بدان مهنا است که احتمال ابتلای شما به فشار خون بالا، سخت شدن شریان ها، نارسایی قلی و دیگر بیماری های قلبی کمتر میشود. با این وجود، مشخص نیست که تا چه زمانی این تاثیرات باقی می مانند.

آکنه

کربوهیدراتها مسبب اصلی این بیماری پوستی هستند بنابراین قطع کردن مصرف آنها می تواند کمک کننده باشد. و افت در انسولین که در نتیجه رژیم کتوژنیک حاصل میشود می تواند مانع از شیوع آکنه شود. (انسولین می تواند بدن شما را مجبور سازد هورمونهای بیشتری را که سبب شیوع آکنه میشوند تولید نماید.) با این وجود برای تعیین اینکه آیا این رژیم واقعا در این زمینه تاثیرگذار است با نه و اینکه چه عاملی حقیقتا در آن نقش دارد نیاز به تحقیقات بیشتری است.

دیابت

رژیم های کم کربوهیدرات به پایین نگه داشتن قند خون و قابل پیش بینی بودن آن کمک می کنند. اما زمانی که بدن برای تهیه انرژی چربی می سوزاند ترکیباتی تولید می کند که کتون نامیده میشود. اگر دیابت داشته باشید مخصوصا نوع یک، کتون بیش از اندازه در خونتان می تواند شما را بیمار نماید. بنابراین، بسیار اهمیت دارد که در مورد تغییرات در رژیم غذایی خود با پزشکتان مشورت نمایید.

صرع و دیگر اختلالات سیستم عصبی

رژیم های کتوژنیک به کنترل تشنج های حاصل از صرع از دهه ۱۹۲۰ کمک کرده اند. اما باز هم بسیار اهمیت دارد که برای اینکه ببینید چه چیزی برای خودتان یا کودکتان درست است حتما با پزشک خود مشورت کنید. 

این احتلالات بر مغز و نخاع شما و همچنین اعصابی که آنها را به هم متصل می سازند. صرع یک زا مشکلات عصبی است اما رژیم کتوژنیک همچنین  می تواند به دیگر اختلالات عصبی از جمله بیماری آلزایمر و پارکینسون و اختلالات خواب کمک نماید. دانشمندان مطمئن نیستند چرا اما دلیلش می تواند این باشد که کتون هایی که در نتیجه شکسته شدن چربی برای تبدیل شدن به انرژی حاصل میشوند به محافظت از سلولهای مغزکمک کرده و مانع از آسیب دیدن آنها میشوند.

سندروم تخمک پلی کیستیک

این اختلال زمانی اتفاق می افتد که تخمدانهای زن بزرگتر از اندازه معمول شده و در اطراف تخمدانها کیسه هایی پر شده از آب تشکیل میشوند. علت آن بالا بودن سطح انسولین است. رژیم های کتوژنیک که هم میزان تولید انسولین را کاهش می دهند و هم مقدار انسولین مورد نیاز بدن شما را ممکن است بتوانند به همراه تغییر سبک زندگی همانند ورزش کردن و کاهش وزن به درمان آن کمک نمایند.

ورزش

یک رژیم کتوژنیک می تواند به کسانی که ورزشهای مقاومتی انجام می دهند مثل دونده ها و دوچرخه سواران در زمان تمرین کمک نماید. در طول زمان این رژیم می تواند به افزایش نسبت عضله به چربی کمک کرده و مقداراکسیژنی که بدنتان می تواند در زمان ورزش و کار سخت از آن استفاده نماید را افزایش دهد. اما اگرچه این رژیم می تواند به ورزش کردن کمک کند اما در اوج عملکرد و زمان مسابقه به اندازه رژیم  های دیگر کارایی ندارد.

عوارض جانبی

اغلب عوارض ناشی از آن جدی نیستند: ممکن است دچار یبوست شوید، کمی دچار افت قند خون یا سوء هاضمه شوید. در مواقع خیلی نادر هم رژیم های کم کربوهیدرات ممکن است به سنگهای کلیه یا بالا رفتن سطح اسید در بدن شوند (اسیدوز). دیگر تاثیرات جانبی عبارتند از “آنفولانزای کتو” که شامل سردرد، ضعف و پرخاشگری، تنفس بد و خستگی مفرط می شود.

با احتیاط رژیم بگیرید

هنگامی که بدنتان ذخایر چربی خود را می سازند ممکن است به کلیه هایتان فشار وارد شود. و شروع یک ؤزیم کتوژنیک یا بازگستن به رژیم غذایی معمولی بعد از آن اگر چاق باشید به خاطر دیگر مشکلاتی که احتمالا در سلامت خود دارید مثل دیابت، مشکلات قبی یا فشار خون بالا می تواند مشکل باشد. اگر دچار هر یک از این مشکلات هستید، تغییرات در رژیم غذایی خود را به آرامی و حتما به راهنمایی پزشکتان انجام دهید.

بیشتر بخوانید: تاثیر رژیم هایی غذایی مختلف بر پوست