ديابت در كودكان و نوجوانان

تا همين اواخر نوع رايج ديابت در كودكان و نوجوانان ديابت نوع ۱ بود كه ديابت نوجوان ناميده ميشود. در ديابت نوع ۱ پانكراس انسولين توليد نمی كند. انسولين هورموني است كه كمك مي كند گلوكز يا قند براي ايجاد انرژي وارد سلولهاي شما شود. بدون انسولين قند اضافه در خون باقي مي ماند.

امروزه ولي افراد جوان نيز به ديابت نوع دو مبتلا ميشوند. ديابت نوع دو كه سابقا ديابت بزرگسالان ناميده ميشد امروزه بسيار در نوجوانان و كودكان به خاطر چاقي متداول شده است. با ديابت نوع ۲ بدن يا انسولين توليد نمي كند يا نمي تواند به درستي از انسولين استفاده نمايد.

كودكان اگر دچار اضافه وزن يا چاقي باشند، سابقه خانوادگي ابتلا به ديابت داشته يا فعاليت فيزيكي نداشته باشند ريسك ابتلا به ديابت نوع دو در آنها بالا است. براي كم كردن ريسك ديابت در كودكان:

• سعي كنيد وزن آنها در محدوده سالم باقي بماند
• مطمئن شويد به اندازه كافي فعاليت فيزيكي دارند
• به آنها وعده هاي غذايي سالم تر بدهيد
• زمان استفاده از تلويزيون، كامپيوتر و ويدئو گيم ها را برايشان محدود كنيد

كودكان و نوجوانان مبتلا به ديابت نوع يك نياز به مصرف انسولين دارند. ديابت نوع دو را مي توان با رژيم غذايي و ورزش كنترل كرد. اگر كنترل نشد نياز به دراوهاي خوراكي ديابت يا امسولين خواهد بود. يك آزمايش خون كه A1C ناميده ميشود مي تواند نشان دهد كه نحوه مديريت ديابت شما چگونه بوده است.

مديريت ديابت در مدرسه

خداحافظ تابستان. سلام تكاليف مدرسه و حدس بزنيد بله اولين تكليف براي كودكان نيست بلكه براي والدين است. والدين بايد برنامه ريزي داشته باشند تا مطئمن شوند همه اصول براي مراقبت كودك مبتلا به ديابت در مدرسه رعايت شده باشد.

آماده شدن براي مدرسه براي كودكاني كه ديابت دارند كمي وقت گير تر از كودكان عادي است اما با گذشت هفته ها و ماهها بازدهي بهتري خواهد داشت. و از آنجايي كه كودكان تقريبا نيمي از زمان بيداري خود را در مدرسه سپري مي كنند مراقبت هاي ويژه ديابت در طول مدرسه واقع اهميت دارد.

برخي از دانش آموزان بزرگتر خود به راحتي قادر هستند قند خون خود را چك كنند، انسولين تزريق كنند و اگر از پمپ انسولين استفاده مي كنند سطوح را تنظيم كنند. دانش آموزان كوچگتر و آنهايي كه تازه متوجه شده اند ديابت دارند براي مراقبتهاي روزمره ديابت نياز به كمك دارند.

در حالت ايده آل همه معلمان و ديگر كاركنان مدرسه بايد بدانند چگونه ديابت را كديريت كنند تا بتوانند در صورت نياز از كودك حمايت كنند. اما در اينجا در دنياي واقعي بهتر است اطلاعاتي در اين باره به كاركنان مدرسه ارائه دهيد تا بتوانند به صورت ايمن از دختر يا پسر شما مراقبت كنند.

ايجاد يك برنامه مديريت ديابت

كنترل ديابت براي هيچ دو بچه اي مثل هم نيست. قبل از شروع سال تحصيلي با پزشك كودك خود مشورت كنيد تا يك برتامه مديريت پزشكي ديابت براي كودك شما تنظيم كند. به مدرسه برويد و اين برنامه را با مدير مدرسه، معلمها، ناظم، راننده سرويس و ديگر كاركنان مدرسه كه مسئوليت دختر يا پسر شما را در مدرسه يا پس از مدرسه بر عهده دارند بررسي كنيد.

در اين برنامه بايد همه چيز در مورد مديريت ديابت و درمان و از جمله موارد زير ذكر شده باشد:

• طيف قند خون مورد هدف و اينكه آيا كودك براي كنترل قند خون خود نياز به كمك دارد يا خير
• علائم افت قند خون و نحوه درمان آن
• انسولين و ديگر داروهاي مورد استفاده
• برنامه هاي غذايي و خوراكي هايي كه مثلا مي تواند در مراسم هاي ويژه در مدرسه استفاده كند

چگونه بايد فعاليت و زنگهاي ورزش را مديريت كرد

اين برنامه بر اساس نيازها و امور روزمره كودك شما تنظيم شده است. بايد آن را هر سال بر اساس تغييرات در درمان او به روز نماييد.

مي توانيد بخشي از اين برنامه را با همكاري مدرسه تنظيم نماييد تا مطمئن شويد كه دختر يا پسر شما كاملا در مدرسه ايمن بوده و همانند ديگر دانش آموزان از فرصتهايي برابري در آموزش برخوردار باشد. در اين برنامه بايد مسئولين مدرسه به خوبي مشخص شده باشد تا از هر گونه سوء تفاهمي اجتناب گردد. براي هر سال بايد يك برنامه جديد تنظيم گردد.

همكاري با كارمندان مدرسه

با معملمان و كاركنان مدرسه همكاري داشته باشيد تا مطمئن شويد كه همه اصول براي يك سال تحصيلي موفق و ايمن براي كودك شما رعايت ميشود.

معلم بهداشت مدرسه كارمند اصلي مسئول مراقبت از ديابت دانش آموز اشت اما ممكن است هميشه در صورت نياز در دسترس نباشد. به يك يا چند كارمند ديگر نيز بايد كه هميشه در طول روز در دسترس هستند بايد مراقبتهاي مربوط به ديابت آنوزش داده شود.

حتما از كلاس ديدن كنيد. براي از معلمها قبلا دانش آموزاني با ديابت داشته اند اما هنوز يك منحني يادگيري وجود دارد چرا كه هر دانش آموز منحصر به فرد است و همين طور هر معلم.

زمان خوبی است كه در مورد قوانين كلاس با معلم صحبت كنيد. آيا دانش آموزان اجازه دارند بدون اجازه گرفتن كلاس را ترك كنند؟ آيا بايد دست خود را بالا برده و اجازه بگيرند. هر چه شما و معلم كودكتان بيشتر نيازهاي يكديگر را بفهميد  فعاليتهاي خود مراقبتي كودكتان كمتر سبب اختلال در نظم كلاس خواهد شد. شايد از معلم بخواهيد در مورد ديابت براي كل كلاس توضيحاتي بدهد- بايدها و نبايد هاي آن، چه اتفاقي مي افتد و هر روز چه كارهايي بايد براي فرد مبتلا به ديابت انجام شود- بدون اينكه اشاره اي به بيماري كودك شما نمايد.

ارتباط با معلمان

همچنين در مورد علائم افت قند خون كودكتان براي معلم توضيح دهيد. آيا فرزندتان در چنين مواردي عصبي يا پرخاشگر ميشود؟ گرسنه يا خواب آلود است؟ معلم ممكن است قبل از خود كودك متوجه اين علائم شود و مي تواند به او هشدار دهد كه خوراكي مناسب خود را بخورد يا درخواست كمك نمايد.

از بوفه مدرسه بخواهيد منو و اطلاعات غذايي خود را در اختيارتان قرار دهد تا از آن در زمان تهيه برنامه استفاده از انسولين كودك استفاده كنيد. برخي از كودكان با خود از خانه نهار مي آورند چون راحتر تر ميتوانند برنامه غذايي خود را رعايت نمايند.

كودكان مبتلا به ديابت هم بايد همانند ديگر كودكان فعاليت فيزيكي داشته باشند. در واقع، فعاليت فيزيكي مي توانند به آنها در استفاده از انسولين كمك كند چرا كه قند خون را پايين مي آورد. در مورد نيازهاي كودكتان براي شركت كامل و ايمني در فعاليتهاي ورزشي كلاس با معلم ورزش او مشورت كنيد.

سعي كنيد از برنامه هاي روزانه مدرسه همچنين فعاليتهاي فوق برنامه اطلاع كافي داشته باشيد. بايد بدانيد در صورت نياز چه موقع و در كجا مي توانيد به كودك خود دسترسي داشته باشيد. برخي از والدين از اپليكيشن هاي رايگان تلفن هوشمند براي مطلع شدن و تماس داشتن با كودك خود استفاده مي كنند.

يك كوله پشتي از وسايل مورد نياز زير تهيه كنيد

يك كوله پشتي تهيه كنيد و وسايل زير را در آن قرار دهيد:

• دستگاه سنجش قند و باطري هاي اضافه، نوار تست، سوزن مورد نياز براي تست
• وسايل تست كتون
• انسولين و سرنگ (براي احتياط حتي اگر از پمپ انسولين استفاده ميشود)
• دستمالهاي مرطوب بهداشتي
• آب
• اگر كودكتان دچار افت قند خون ميشود وسايل زير را نيز در كوله پشتي قرار دهيد
• گلوکاگون
• يك يا چند خوراكي مثل كراكر
• قرصهاي گلوكز يا ديگر كربوهيدارتهايي كه سريع عمل مي كنند مثل آب ميوه ها يا آب نبات (در حدود ۱۰ تا ۱۵ گرم) كه سريعا سطح قند خون را بالا ببرد

نام كودك خود را روي اين كوله پشتي بنويسيد و در صورت امكان دو تا از آنه تهيه كنيد يكي را در دفتر مدرسه و ديگري را داخل اتاق قرار دهيد.

درمان افت قند خون

افت قند خون خيلي سريع مي تواند اتفاق بيافتد و نياز به درمان سريع دارد. اغلب علت آن زدن بيش از اندازه انسولين، گذشتن از وقت غذا يا ميان وعده، به اندازه كافي نخوردن يا داشتن فعاليت فيزيكي زياد. علائم افت قند خون متفاوت هستند بنابراين كاركنان مدرسه بايد با علائم خاص كودك شما آشنا شوند كه عبارتند از:

• لرزش
• عصبي يا مضطرب بودن
• تعرق، لرز يا سرد شدن بدن
• پرشخاشگري يا بي قراري
• خواب آلودگي يا مشكل در تمركز كردن
• گرسنگي يا حالت تهوع
• تاري ديد
• ضعف يا خستگي مفرط
• عصبانيت، لجاجت يا ناراحتي

اگر كودك شما در هفته چند بار دچار افت قند خون ميشود به پزشك كودك خود مراجعه كنيد شايد برنامه درماني او نياز به تطبيق داشته باشد.

سال های سال سالم بمانيد

مطئمن شويد كه كودك شما همه واكسن هاي پيشنهاد شده را دريافت كرده باشد. كودكان مبتلا به ديابت مي توانند راحت به آنفولانزا مبتلا شوند و مدت زمان طولاني تري طول مي كشد تا بهبود يابند. در هنگام بيماري كنترل قند خون سخت تر ميشود.

مرتبا دستهاي او را بشوييد مخصوصا قبل از خوردن غذا و بعد از استفاده از دستشويي. اين يكي از بهترين راهها براي اجتناب از بيماري و سرايت ميكروبها به ديگران است.

پيشگيری از ديابت نوع ۲ در كودكان

ديابت نوع دو در كودكان رو به افزايش است اما والدين مي توانند با ايجاد تغييراتي سالم كه براي كل خانواده خوب هستند اين روند را برگردانند.

تا همين اواخر كودكان و نوجوانان تقريبا هيچ وقت به ديابت نوع دو دچار نمي شدند و اصلا اين نوع ديابت، ديابت بزرگسالان ناميده ميشود. اما امروزه در حدود يك سوم كودكان در كشورهاي پيشرفته نظير آمريكا اضافه وزن دارند مشكلي كه سبب افزايش ديابت نوع دو در كودكان حتي تا سن ۱۰ سالگي شده است.

عوامل خطر

مسائل مربوط به وزن

افرادي كه اضافه وزن دارند مخصوصا اگر چربي اضافه دور شكم دارند احتمال ايجاد مقاومت به انسولين در آنها از جمله كودكان بيشتر است. مقاومت به انسولين يك فاكتور ريسك عمده براي ديابت نوع دو است.

انسولين هورموني است كه توسط پانكراس ساخته شده و همانند يك كليد عمل كرده و اجازه ورود قند خون به سلولها را براي تامين انرژي مي دهد. به خاطر وراثت يا سبك زندگي (خوردن بيش از اندازه يا تحرك كم) سلولها به صورت طبيعي به انسولين واكنش نشان نمي دهند. همين امر باعث ميشود پانكراس انسولين بيشتري توليد كند تا بتواند سلولها را وادار به واكنش و جذب قند خون نمايد.

تا زماني كه انسولين كافي توليد ميشود سطوح قند خون در حد طبيعي باقي مي ماند. اين مي تواند براي چندين سال باقي بماند اما عاقبت پانكراس ديگر نمي تواند به اين كار ادامه دهد. قند خون شروع به بالا رفتن مي كند، اول بعد از غذا و سپس كلا. حالا در مرحله ابتلا به ديابت نوع دو قرار داريد.

مقاومت به انسولين اغلب علائمي ندارد اگرچه برخي از بچه ها دچار لكه هاي سياه رنگ زخيم كبود در قمستهايي از بدن كه پوست جمع ميشود مثل زيربغل يا پشت گردن ميشوند كه آكانتوز سياه ناميده مي شود. همچنين ممكن است دچار مشكلات ديگري در نتيجه مقاومت به انسولين گردند از جمله:

• فشار خون بالا
• كلسترول بالا
• سندروم تخمدان پلي كيستيك

مسائل مربوط به فعاليت

داشتن فعاليت فيزيكي ريسك ابتلا به ديابت نوع دو را كم مي كند زيرا به بدن كمك ميشود از انسولين بهتر استفاده كند و مقاومت به انسولين را كاهش مي دهد. فعاليت فيزيكي سلامت را به شيوه هاي متعدد ديگر نيز بهبود مي دهد از كنترل فشار خون گرفته تا ارتقاء سلامت ذهني.

مسائل مربوط به سن

ديابت نوع دو اغلب در كودكان در آغاز نوجواني تشخيص داده ميشود. يك دليلش اين است كه هورمون هايي كه در طي بلوغ ترشح ميشوند استفاده بدن از اسنولين را مشكل تر مي سازند مخصوصا براي دختران كه احتمال ايجاد ديابت نوع دو در آنها بيشتر از پسران است. همين دليل مهمي است كه مسئوليت سلامت آنها را زماني ك هنوز سن كمي دارند بر عهده بگيريد.

ديگر فاكتورهای خطر

اين فاكتورهاي خطر ريسك ابتلاي كودكان به ديابت نوع دو را افزايش مي دهد:

• داشتن يك عضو در خانواده مبتلا به ديابت نوع دو
• به دنيا آمدن از مادري كه ديابت بارداري داشته است
• داشتن يك چند مشكل مربوط به مقاومت به انسولين

اگر كودك شما اضافه وزن دارد و همچين دو يا چند فاكتور ذكر شده در بالا را نيز دارد در مورد آزمايش قند خون براي او با پزشك خود مشورت كنيد. آزمايش از سن ده سالگي يا از سن شروع بلوغ، هر كدام كه زودتر باشد شروع ميشود و هر سه سال يكبار تكرار مي گردد.

مسئوليت سبك زندگي خانواده بر عهده شما است

والدين كارهاي زيادي مي توانند در پيشگيري كودكان از ابتلا به ديابت نوع دو انجام دهند. زماني كه همه افراد خانواده تغييراتي را در سبك زندگي انجام دهند كودك نيز آن را ساده تر مي پذيرد. در زير نكاتي براي شروع آورده شده است:

در زمان صرف غذا

• آب بيشتري بنوشيد و كمتر از نوشيدني هاي حاوي شكر استفاده كنيد.
• سبزيجات و ميوه هاي بيشتري بخوريد.
• غذاهاي مورد علاقه تان را سالم تر درست كنيد.
• در درست كردن غذاهاي سالم تر كودكان خود را نيز مشاركت دهيد.
• آرام بخوريد- حداقل بيست دقيقه بعد از غذا خوردن است كه احساس سيري مي كنيد.
• تنها روي ميز غذاخوري غذا بخوريد نه جلوي تلويزيون و يا كامپيوتر.
• مواد لازم براي آماده كردن غذا را با هم خريداري كنيد.
• زماني كه معده تان پر است اقدام به خريد كنيد تا خريدن خوراكي هاي ناسالم اجتناب شود.
• از فرزند خود بخواهيد برچسب حقايق تغذيه اي روي بسته هاي خوراكي را بخواند تا بفهد چه غذاهايي سالم تر هستند.
• تا جايي كه مي توانيد سعي كنيد كل اعضاي خانواده غذا را با هم بخوريد.
• كودكان را مجبور نكنيد ظرف خود را تا آخرين لقمه خورده و تميز كنند.
• خوراكي ها را روي ميز قرار ندهيد.
• غذاي كمي در ظرف بريزيد و اجازه دهيد خودش اگر خواست براي بار دوم ظرفش را پر كند.
• هنگام جايزه دادن از كودك خود تعريف و تمجيد كنيد و به او خوراكي جايزه ندهيد.

فعاليت فيزيكي

• سعي كنيد كودك حداقل ۶۰ دقيقه در روز فعاليت فيزيكي داشته باشد، در وقفه هاي ۱۰ تا ۱۵ دقيقه اي يا يكجا
• با حركات آرام شروع كنيد.
• به جنبه مثبت آن بنگريد و بر روي پيشرفت تمركز كنيد.
• با هم در كلاسهاي تناسب اندام مادر و كودك شركت كنيد.
• فعاليت فيزيكي را جذاب كنيد، چيزهاي جديد را امتحان كنيد.
• از كودك خود بپرسيد چه فعاليتي را بيشتر دوست دارد- هر كسي متفاوت است.
• كودك خود را تشويق كنيد به يك تيم ورزشي بپوندد.
• وسايل ورزشي از جمله طناب، بندهاي كششي و دمبل براي او فراهم كنيد.
• زمان مشاهده تلويزيون را به دو ساعت در روز كاهش دهيد.
• براي فعاليتهاي بيرون از خانه مثل كوهنوردي يا دوچرخه سواري برنامه ریزی کنید.
• با يكديگر پياده روي كنيد.
• سعي كنيد كارهاي خانه را به او بسپاريد مثل جارو زدن، چيدن علف هاي هرز و باغباني.
• كارهاي خانه را به مسابقه تبديل كنيد مثلا چه كسي سريعتر خانه را تميز مي كند.

مي خواهيد زياده روي در خوردن را كم كنيد؟ زمان تماشاي تلويزيون را كم كنيد

تحقيقات اخيرا نشان مي دهند كه اگر زمان مشاهده تلويزيون در كودكان كاهش پيدا كند وزن كم مي كنند- اما نه از اين جنبه كه وقتي تلويزيون نمي بينند فعاليت فيزيكي بيشتري دارند. تفاوت در خوردن ميان وعده و خوراکی است: كودكان زماني كه در حال ديدن تلويزيون هستند بيشتر چيزي مي خورند تا زماني كه در حال انجام فعاليتهاي ديگر هستند حتي اگر دراز كشيده و فعاليت فيزيكي نداشته باشند.

كودكان خود را به خوردن ميوه تشويق كنيد كه در واقع يك فست فود طبيعي است.

كودكان و نوجوانان هنوز در حال رشد هستند بنابراين اگر اضافه وزن داشته باشند هدف كاهش دادن روند افزايش وزن در حين رشد طبيعي است. بدون مشورت با پزشك به آنها رژيم كاهش وزن ندهيد.

بیشتر بخوانید: دیابت و سلامت کبد: نکاتی برای کاهش ریسک بیماری کبد چرب غیر الکلی