دیابت و سلامت کبد: نکاتی برای کاهش ریسک بیماری کبد چرب غیر الکلی
تعداد زیادی از افراد در جهان مبتلا به دیابت هستند. اغلب آنها مبتلا به دیابت نوع دو هستند. دیابت نوع دو یک بیماری مزمن است که زمانی می افتد که با وجود قندخون بالا، بدن نسبت به انسولین مقاومت پیدا می کند. بیماری دیابت نوع ۲ می تواند به عوارضی از جمله بیماری کبدی و مخصوصاً بیماری کبد چرب غیر الکلی منجر شود.
افراد مبتلا به دیابت نوع دو در معرض بیماریهای متعدد مربوط به کبد هستند از جمله بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD)، زخم شدید کبد، سرطان کبد و نارسایی کبد.
بیماری های کبد تا زمانی که بسیار پیشرفته نشوند قابل تشخیص نیستند. همین امر سبب شده تشخیص آنها سخت تر باشد و درمان اولیه بیماری کبدی به تعویق بیافتد. خوشبختانه، راه‌هایی برای کاهش ریسک بیماری کبد با دیابت نوع دو وجود دارد. در ادامه به بررسی بیماری کبد در دیابت نوع دو و نحوه کاهش ریسک ابتلا به آن بیشتر بدانید.
از این میان، بیماری کبد چرب غیر الکلی مخصوصا در میان مبتلایان به دیابت نوع دو رایج است.
مقاله مرتبط: علائم هشدار دهنده اولیه بیماری های قلبی
بیماری کبد چرب غیر الکلی چیست؟
بیماری کبد چرب غیر الکلی (Non-alcoholic fatty liver disease )یا به اختصار NAFLD بیماری است که در آن چربی اضافه در کبد ساخته میشود. معمولاً چربی اطراف کبد به نوشیدن زیاد الکل مربوط میشود. اما در NAFLD، تجمع چربی به خاطر مصرف الکل نیست. این امکان وجود دارد که NAFLD به خاطر دیابت نوع دو ایجاد شود حتی اگر الکل مصرف نمی کنید.
بر اساس یک تحقیق در سال ۲۰۱۹ در حدود ۵۰ تا ۷۰ درصد افراد مبتلا به دیابت دچار NAFLD میشوند. در مقابل، تنها ۲۵ درصد جمعیت عمومی به این بیماری مبتلا هستند. شدت NAFLD با حضور دیابت بدتر هم میشود. دانشمندان باور دارند که یک نقص متابولیکی همانند آنچه که در دیابت نوع دو دیده میشود سبب میشود اسیدهای چرب در خون آزاد شوند و نهایتاً در یک ظرف آماده مثل کبد تجمع یابند.
خود NAFLD معمولا علائمی ایجاد نمی کند اما می تواند ریسک بیماری های دیگر نظیر التهاب کبد یا سیروز را افزایش دهد. سیروز زمانی ایجاد میشود که آسیب به کبد سبب ایجاد بافت زخم‌مانند و جایگزین شدن آن به جای بافت سالم شود و در نتیجه کار کردن کبد را دچار مشکل نماید. NAFLD همچنین سبب افزایش ریسک سرطان کبد میشود.
نکاتی برای سلامت بیشتر کبد و بیماری کبد چرب غیر الکلی
اگر با دیابت نوع دو زندگی میکنید با رعایت چند نکته می توانید از کبد خود بیشتر محافظت کنید. همه این معیارها بخشی از یک سبک زندگی سالم هستند و می توانند به کم کردن ریسک برخی دیگر از عوارض دیابت نوع دو را نیز کمک کنند.
۱- وزن خود را در محدوده سالم نگه دارید.
بسیاری از مبتلایان به دیابت نوع دو دچار اضافه وزن یا چاقی هستند. همین امر می تواند فاکتوری تاثیرگذار در NAFLD باشد. همچنین ریسک سرطان کبد را افزایش می دهد. کاهش وزن می تواند نقشی مهمی در کمک به کاهش چربی کبد و ریسک بیماری کبدی داشته باشد. برای پیدا کردن راه‌های سالم برای کاهش وزن با پزشک خود مشورت کنید.
۲- قند خون خود را مدیریت کنید.
همکاری با تیم پزشکی برای مدیریت قند خون یک خط دفاعی دیگر در مقابل NAFLD است. برای مدیریت قند خون موارد زیر می تواند کمک کننده باشد:
- غذاهای غنی از فیبر و کربوهیدرات‌های سالم را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
- در فواصل منظم غذا بخورید.
- زمانی که سیر شدید دست از غذا خوردن بردارید.
- تحرک داشته باشید.
- هر دارویی را که پزشکتان برای مدیریت قند خونتان تجویز کرده است، باید حتما مصرف کنید. همچنین پزشکتان به شما خواهد گفت که هر چند وقت یکبار باید آزمایش قند خون بدهید.
- یک رژیم غذایی متعادل داشته باشید.
بخاطر کمک به مدیریت دیابت نوع دو و کم کردن ریسک بیماری کبد و عوارض دیگر پزشکتان ممکن است توصیه کند تغییراتی در رژیم غذایی خود اعمال نمایید. برای نمونه ممکن است شما را تشویق نماید غذاهایی را که چربی، قند و نمک بالایی دارند را محدود نمایید. بسیار اهمیت دارد که غذاهایی را بخورید که غنی از فیبر و مملو از مواد مغذی باشند مثل میوه ها، سبزیجات و غلات کامل.
۳- مرتباً ورزش کنید.
ورزش مرتب و خوردن غذای سالم می تواند مانع از ایجاد فشار خون و کاهش فشار خون بالا شود.
می توانید با روشهای زیر فشار خون خود را کاهش دهید:
- مصرف نمک را در رژیم غذایی خود به حداقل برسانید.
- سیگار را ترک کنید.
- مصرف کافئین را قطع کنید.
۴- مصرف الکل را قطع نمایید.
نوشیدن بیش از اندازه الکل مشکلات بسیاری برای سلامت ایجاد می کند. مخصوصا زمانی که صحبت از کبد میشود، الکل می تواند به سلولهای کبد آسیب رسانده و آنها را تخریب کند. قطع مصرف الکل می تواند مانع از این امر شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
در بسیاری از موارد NAFLD هیچ گونه علائمی ندارد. به همین دلیل است که زمانی که بیماری کبد در افراد تشخیص داده میشود غافلگیر می شوند.
اگر مبتلا به دیابت نوع دو هستید، باید مرتبا برای کبد خود تحت نظر پزشک باشید. آنها عوارض بالقوه دیابت از جمله بیماری کبد را تحت نظر قرار می دهند. برای نمونه ممکن است از شما بخواهند آزمایشات آنزیم کبد یا سونوگرافی انجام دهید.
NAFLD و دیگر انواع بیماری کبد اغلب بعد از آزمایشات معمولی خون یا سونوگرافی تشخیص داده میشود که علائم مثل بالا بودن آنزیم های کبدی یا وجود زخم نشان می دهد که مشکلی وجود دارد.
همچنین اگر علائم زیر را در خود مشاهده کردید حتما باید به پزشک مراجعه کنید:
- زرد شدن پوست و چشم ها که با عنوان یرقان شناخته میشود
- درد و التهاب در شکم
- التهاب در پاها و قوزک پا
- خارش پوست
- ادرار رنگ تیره
- مدفوع قیری رنگ
- وجود خون در مدفوع
- خستگی مزمن
- استفراغ یا حالت تهوع
- کاهش اشتها
- افزایش کبودی در بدن
حرف آخر
تنها یکی از عوارض بالقوه دیابت نوع دو بیماری کبد چرب غیر الکلی(NAFLD) است. مرتباً با پزشک خود در تماس باشید. یک سبک زندگی سالم داشته باشید. این ها گام‌هایی است که می‌توانید در جهت محافظت از کبدتان و مدیریت ریسک عوارض حاصل از دیابت نوع دو بردارید.
بیماری کبد همیشه سبب علائم قابل توجه نمیشود اما می تواند آسیب‌های جدی در پی داشته باشند. به همین دلیل است که چکاپ‌های مرتب توسط پزشک و پیروی از توصیه‌های آنها برای انجام تست‌های غربالگری کبد اهمیت دارد.
بیشتر بخوانید: عوارض کلسترول بالا و نحوه اجتناب از آن
