آیا قد ارثی است؟

انسانها قدهای متفاوتی دارند و ژنتیک نقشی کلیدی در تعیین کوتاه یابلند بودن افراد ایفا می کند. اما نمی توان گفت که قد ارثی فرزندان به صورت خودکار دقیقا هم قد پدر و مادرهایشان خواهد بود چیزی بیش از وراثت در این زمینه نقش دارد. بیماری ها، نقصهای هورمونی و فاکتورهای دیگری می توانند بر میزان قد ما تاثیر داشته باشند. مطلب زیر را بخوانید تا بفهمید چه عواملی می توانند بر قد طبیعی یک فرد تاثیر گذار باشند.

ژنتیک ارثی قد

ژنتیک از فاکتورها اصلی تعیین کننده قد است. به عنوان یک  قانون کلی، قد شما بر اساس قد والدینتان قابل پیش بینی است. اگر آنها قد بلند یا کوتاه قد باشند گفته میشود قد شما میانگینی از قد پدر و مادرتان خواهد بود. با این وجود ژنتیک تنها عامل تعیین کننده قد افراد نیست. در برخی موارد، کودک ممکن است بسیار قد بلند تر از والدین و خویشاوندانش باشد. یا شاید برعکس خیلی کوتاه تر. چنین تفاوتهای کلیدی را می توان با عوامل دیگری غیر از ژن که به قد کمک می کنند توضیح د اد.

عوامل دیگر

به غیر از ژنتیک و ارثی بودن قد فاکتورهای مختلف دیگری را باید در تعیین قد فرد در نظر گرفت مخصوصا در طول کودکی و نوجوانی.

تغذیه

اگرچه خوردن سبزیجات بیشتر به صورت خودکار شما را بلندتر نمی کند اما وجود مواد مغذی کافی در طول سالهای رشد برای انسان از جمله برای قد او حیاتی است.

یک رژیم غذایی بر اساس غذاهای مقوی و کامل می تواند آنچه را که ژن شما دیکته کرده است را تضمین نماید. آن روی دیگر سکه، یک رژیم غذایی ضعیف می تواند نهایتا به قد کوتاه تری در شما در مقایسه با والدینتان منجر شود.

دسترسی داشتن به غذاهای سالم

سالم خوردن برای همه خانواده ها خیلی هم کار ساده ای نیست. کودکانی که موقعیت اجتماعی اقتصادی ضعیفی دارند ممکن است در معرض فقدان دسترسی به مواد مغذی و مراقبتهای بهداشتی لازم باشند. همین امر ممکن است منجر به کوتاه قد شدن آنها گردد.

جنسیت

شاید متوجه شده باشید که پسرها در ابتدا بلند قد تر از دخترها هستند که به خاطر مسائل مربوط به بلوغ است. در حالت کلی نیز میانگین قد مردان ۱۵ سانتی متر بالند از زنان بالغ است.

ملاحضات هورمونی

در طول بلوغ، هورمون ها برای تنظیم رشد بدن ضروری هستند که عبارتند از هورمون تیروئید، هورمون های رشد انسانی و هورمون های جنسی مثل تستسترون و استروژن.

هر گونه ناهنجاری در این هورمون ها می تواند رشد و قد شما را مختل نماید. کودکانی که مبتلا به کم کاری تیروئید یا اختلالات غدد هیپوفیز هستند ممکن است کوتاه تر از والدین خود شوند.

به ندرت اختلالات هورمونی می تواند سبب بلندتر شدن فرد از حالت طبیعی شود. برای مثال ژیگانتیسم در نتیجه ایجاد بیش از اندازه هورمون رشد توسط غدد هیپوفیز ایجاد میشود.

اختلالات مادرزادی

برخی از بیماری هایی که در بدو تولد وجود دارند می تواند دیکته کننده قد فرد باشد. برای مثال، اکوندروپلازی (کوتولگی) یک اختلال رشد استخوانی نادر است که به صورت ارثی وجود دارد.

یک اختلال مادرزادی دیگر که می تواند سبب کوتاه قدی شود نشانگان ترنر نامیده میشود. این بیماری نادر سبب تاخیر در بلوغ میشود. بر خلاف اکوندروپلازینشانگان ترنز ارثی نیست.

دیگر اختلالات مادرزادی باعث بلند قدتر شدن از حالت طبیعی میشود از جمله نشانگان مارفان و کلاین فلتر. نشانگان مارفان به خاطر بلند بودن بافت پیوندی ایجاد میشود در حالی که نشانگان کلاین فلتر زمانی اتفاق می افتد که جنس مذکر با یک کپی اضافه از کروموزوم X به دنیا آمده باشد.

آیا راهی برای افزایش قد وجود دارد؟

روی هم رفته راهی برای افزایش قدتان وجود ندارد. هر فردی با ژنی و ارثی مشخص متولد میشود که قد او را تعیین می کند اما عوامل دیگری مثل تغذیه نامناسب و یا مشکلات پزشکی ممکن است این دورنما را بر هم زنند.

مشکلات هورمونی چند استثناء هستند. اگر پس از بررسی مشکلی در تیروئید و یا هورمون های رشد در طول کودکی شناسایی شد می توان از دارو برای خنثی کردن این تاثیرات می توان استفاده کرد. با این وجود، زمانی که به بزرگسالی رسیدید استفاده از جایگزین های هورمونی هم نمی تواند به شما کمکی بکند. در این نقطه شما به قد کامل خود رسیده اید و استفاده از هر داور یا مکملی تفاوتی ایجاد نمی کند.

با این حال در طول نوجوانی می توانید کارهای زیر را برای حصول اطمینان از به حداکثر رساندن قابلیت رشد خود انجام دهید:

۱-رژیم غذایی متعادل داشته باشید

در طول سالهای رشد باید مواد مغذی کافی برای تامین نیازهای بدن به شما برسد و حتی بر ارثی بودن قد شما تاثیر بگذارد. رژیم غذایی شما می تواند شامل موارد زیر شود:

• میوه های تازه
• سبزیحات تازه
• غلات کامل
• پروتئین ها
• لبنیات

باید غذاهای زیر را محدود کنید

• شکر
• اسیدهای چرب
• اسیدهای ترانس

اگر یک بیماری زمینه ای یا افزایش سن با تاثیرگذاری بر تراکم استخوان شما سبب کاهش قدتان شده است جذب کلسیم خود را افزایش دهید. اغلب پیشنهاد میشود که زنان بالای ۵۰ سال و مزدان بالای ۷۰ سال در روز ۱۲۰۰ میلی گرم کلسیم در روز مصرف نمایند.

ویتامین D نیز سلامت استخوان را بهبود می دهد. منابع رایج ویتامین D عبارتند از ماهی تن، شیر غنی شده و زرده تخم مرغ. اگر در رژیم غذایی خود ویتامین D کافی دریافت نمی کنید با پزشک خود در مورد مصرف یک مکمل برای برآوردن مقدار روزانه توصیه شده مشورت کنید.

۲- از مکملها با احتیاط استفاده کنید

تنها در چند مورد معدود استفاده از مکملها می تواند قد را در کودکان افزایش داده و مانع از کوتاه شدن قد در افراد سالخورده شود.

برای مثال، اگر دچار بیماری هستید که بر تولید هورمون رشد (HGH) تاثیر می گذارد پزشکتان ممکن است مکملی که حاوی سنتز کننده HGH است را تجویز نماید.

به علاوه، افراد سالخورده شاید بخواهند برای کاهش ریسک پوکی استخوان مکمل ویتامین D یا کلسیم مصرف نمایند.

در بقیه موارد، باید از مصرف مکملهایی که نوید افزایش قد را می دهند اجتناب کنید. زمانی که صفحات رشد به هم متصل شدند دیگر شانسی برای افزایش قد شما وجود ندارد و هر چه مکملها در این رابطه تبلیغ می کنند دروغی بیش نیست.

۳-خواب کافی داشته باشید

کم شدن گهگاهی خواب در بلند مدت تاثیری بر قد نمی گذارد. اما اگر در طول نوجوانی به صورت مداوم خواب کمتر از میزان پیشنهاد شده باشد می تواند عوارضی داشته باشد.

دلیلش این است که هورمون رشد زمانی ایجاد میشود که شما در خواب هستید. تولید این هورمون و هورمون های دیگر اگر خواب کافی نداشته باشید کاهش می یابند.

مقدار خواب برای کروهای سنی متفاوت به شرح زیر توصیه میشود

• ۱۴ تا ۱۷ ساعت برای نوزادان تا سه ماه
• ۱۲ تا ۱۷ ساعت برای نوزادان ۳ تا ۱۱ ماه
• ۱۱ تا ۱۴ ساعت برای نوپایان ۱ تا ۲ سال
• ۱۰ تا ۱۳ ساعت برای کودکان ۳ تا ۵ سال
• ۹ تا ۱۱ ساعت برای کودکان ۶ تا ۱۳ سال
• ۸ تا ۱۰ ساعت برای نوجوانان ۱۴ تا ۱۷ سال
• ۷ تا ۹ ساعت برای جوانان و بزرگسالان ۱۸ تا ۶۴ سال
• ۷ تا ۸ ساعت برای افراد میانسال و سالخورده ۶۵ سال و بالاتر

داشتنن خواب بیشتر حتی می تواند سبب افزایش تولید HGH نیز شود. بنابراین حتما خواب کافی داشته باشید.

۴-فعالیت بدنی داشته باشید

ورزش مرتب می تواند مزایای بسیاری داشته باشد. ماهیچه ها و استخوان های شما را قوی می کند، به شما در نگه داشتن وزنتان در محدوده سالم کمک می کند و تولید هورمون HGH را افزایش می دهد. برای کودکان در مدرسه باید حداقل یک ساعت برای ورزش کردن در روز اختصاص داده شود. در طول این زمان باید بر موارد زیر تمرکز شود:

• تمرین های قدرتی مثل طناب کشی و دراز نشست
• تمرین های انعطاف پذیری مثل یوگا
• فعالیتهای هوازی مثل طناب بازی یا دوچرخه سواری یا گرگم به هوا

ورزش کردن برای بزرگسالان نیز مزایای خاص خود را دارد. علاوه بر اینکه به حفظ سلامت کلی شما کمک می کند می تواند ریسک پوکی استخوان را در شما کاهش دهد. این مشکل زمانی اتفاق می افتد که استخوان های شما ضعیف تر و شکننده تر شده و به از دست رفتن ترکم  استخوان منجر شود. همین امر می تواند سبب کوتاه تر شدن قد شما هم بشود.

۵- درست راه بروید و درست بنشینید

بد قامتی می تواند سبب شود شما کوتاه تر از آنچه که در واقع هستید به نظر برسید. و در طول زمان، خمیده شوید و قوز کنید که همین امر قد شما را کوتاه تر از حد واقع نشان می دهد.

پشت شما در حالت طبیعی در سه نقطه انحنا دارد. اگر دائما قوز کتید این منحنی ها به شما شکل جدیدی را تجمیل می کنند و سبب درد در پشت و گردن شما میشوند.

به نحوه نشستن، ایستادن و خوابیدن خود توجه کافی داشته باشید. از پزشک خود بپرسید که چگونه می توانید ارگونومی را با زندگی روزمره خود تلفیق کنید. بسته به نیازهایتان شاید یک میز برای انجام دادن کارهایتان در حالت ایستاده یا یک متکا از جنس فوم تنها چیزی باشد که شما برای اصلاح قامت خود به آن نیاز داشته باشید.

همچنین می  توانید ورزشهایی را برای بهبود قامت در طول زمان طراحی شده اند را امتحان کنید. اگر نمی دانید از کجا باید شروع کنید با پزشک خود مشورت کنید. آنها می توانند در ایجاد یک برنامه ورزشی که برای شما مناسب باشند کمک کنند.

۶-از یوگا برای به حداکثر رساندن قد خود استفاده کنید

اگر با استفاده از تمرین های مناسب اصلاح قامت نتوانستید به هدف خود برسید یوگا را امتحان کنید. این تمرین که بر روی کل بدن انجام میشود می تواند عضلات شما را قوی نماید، بدن شما را هم تراز کرده و به اصلاح قامت شما کمک نماید. و در نتیجه شما بلند قامت تر به نظر خواهید رسید.

شما می توانید یوگا را خود تنها در خانه و یا به صورت گروهی در یک باشگاه تمرین کنید. اگر نمی دانید از کجا باید شروع کنید بهتر است از یوتیوب برای پیدا کردن برنامه های تمرینی مبتدیان استفاده کنید.

حرف آخر

در اغلب موارد، زمانی که به بلوغ رسیده اید دیگر رشد قدی نخواهید داشت و دیگر ارثی بودن قد تاثیری نخواهد داشت. اگرچه می توانید کارهایی را برای حفظ قد کنونی خود در بزرگسالی انجام دهید اما دیگر از قد کشیدن شما گذشته است. با رعایت نکاتی که گفته شد میتوانید از ارثی بودن قد پیشی بگیرید

همچنین بخوانید: پیش بینی قد کودک در بزرگسالی