حمله خواب يا ناركولپسی

حمله خواب یا ناركولپسی یك اختلال مزمن خواب است كه مشخصه آن خواب آلودگی از پای درآورنده در طول روز و حملات ناگهانی خواب است. مبتلایان به ناركولپسی اغلب به سختی می توانند برای طولانی مدت بیدار بمانند حالا در هر شرایط و محیطی باشند. ناركولپسی می توانند در زندگی روزمره اختلالات شدید ایجاد نماید.

گاهی ناركولپسی می تواند با تن انداختگی (كاتاپلكسی) كه محرك آن هیجانات شدید است باشد. ناركولپسی كه با كاتاپلكسی همراه باشد ناركولپسی نوع یك نامیده میشود. بیماری ناركولپسی كه بدون كاتاپلكسی باشد ناركولپسی نوع دو نامیده میشود.

ناركولپسی یك بیماری مزمن است كه درمانی برای آن وجود ندارد. با این وجود، دارو ها و تغییر در سبك زندگی می تواند به مدیریت علائم كمك نماید. حمایت دیگران- خانواده، دوستان، كارفرمایان، معلمان- می توانند به شما در تطابق با ناركولپسی كمك نمایند.

علائم

ناركولپسی ممكن است برای چند سال اول زندگی بدتر شود و سپس تا آخر عمر ادامه باید. علائم عبارتند از:

خواب بیش از اندازه در طول روز

مبتلایان به ناركولپسی بدون هیچ علامت قبلی، در هر كجا یا هر زمانی به خواب می روند. برای مثال در حال كار كردن یا حرف زدن  با دوستان هستند و ناگهان برای چند دقیقه تا نیم ساعت به خواب می روند. زمانی كه بیدار میشوند احساس سرحالی می كنند اما بعد از مدتی دوباره به خواب می روند.

همچنین ممكن است در طول روز هشیاری و تمركز خود را از دست بدهید. خوای بیش از اندازه در طول روز معمولا اولین علامتی است كه ظاهر میشود كه اغلب از بقیه علائم هم مشكل زا تر است و مانع از ایجاد تمركز و انجام وظایفتان به صورت كامل میشود.

تن انداختگی یا كاهش ناگهانی تن ماهیچه ای

این مشكل كه كاتاپلكسی نامیده میشود می توانند سبب تغییرات فیزیكی از لكنت زبان تا ضعف در اغلب ماهیچه ها  شده و می تواند چند دقیقه به طول بیانجامد.

كاتاپلكسی غیر قابل كنترل است و در هنگام هیجانات شدید اغلب از نوع مثبت مثل خنده و هیجان به وجود می آید اما گاهی ترس، غافلگیر شدن یا عصانیت هم می تواند عامل آن باشد. برای مثال زمانی كه می خندید ممكن است سر شما به صورت غیر قابل كنترلی به پاییین بیافتد یا زانویتان ناگهان خم میشود.

برخی از مبتلایان به ناركولپسی تنها یك یا دو دوره كاتاپلكسی را در سال تجربه می كنند در حالی كه برخی دیگر در روز دوره های متعددی را تجربه می كنند. همه كسانی كه مبتلا به ناركولپسی هستند كاتاپلكسی را تجربه نمی كنند.

فلج خواب

مبتلایان به ناركولپسی اغلب یك ناتوانی موقت در حركت یا صحبت كردن در زمانی كه دارند به خواب می روند یا به محض بیدار شدن تجربه می كنند. این دوره ها بسیار كوتاه بوده و چند ثانیه تا چند دقیقه طول می كشد. اما می تواند فرد را دچار ترس نماید. ممكن است شما نسبت به این مشكل آگاهی داشته باشید و مشكلی در یادآوری بعد از آن نداشته باشید حتی اگر كنترلی بر آنچه كه برایتان اتفاق می افتد نداشته باشید.

این فلج خواب شبیه نوعی از فلج موقت است كه معمولا در طول دوره ای از خواب كه حركات سریع چشم (REM) نامیده میشود اتفاق می افتد. این عدم توانایی در حركت در طول خواب REM سبب میشود بدن نتواند فعالانه از رویا خارج شود.

همه مبتلایان به فلج خواب ناركولپسی ندارند و بسیار از افراد بدون ناركولپسی نیز دوره هایی از فلج خواب را تجربه می كنند.

تغییرات در حركت تند چشم در خواب (REM)

خواب REM معمولا زمانی اتفاق می افتد كه اغلب رویاها اتفاق می افتند. خواب REM می تواند در هر زمانی از روز در مبتلایان به ناركولپسی اتفاق بیافتد. مبتلایان به ناركولپسی اغلب سریعا در عرض ۱۵ دقیقه بعد از به خواب رفتن به خواب REB  منتقل میشوند.

توهمات

این توهمات اگر در زمان به خواب رفتن اتفاق بیافتند توهمات پیش خواب و اگر در حین بیدار شدن اتفاق بیافتند توهمات پیشابیداری نامیده میشوند. مثل این است كه احساس كنید یك غریبه بر روی سینه شما نشسته است كه در عامیانه بختك نامیده میشود. این توهمان می تواند واضح و هراس آور باشند زیرا در زمانی كه رویا می بینید كاملا خواب نیستید و ممكن است تصورتان این باشد كه رویاها واقعیت هستند.

مشخصه های دیگر

مبتلایان به ناركولپسی ممكن است اختلالات خواب دیگری نیز داشته ابشند مثل آپنه انسدادی خواب- شرایطی كه در آن تنفس در طول شب بند آمده و دوباره شروع میشود- سندروم پای بی قرار و حتی بی خوابی.

برخی مبلایان به ناركولپسی در طول دوره های كوتاه ناركولپسی رفتارهای خودكاری را تجربه می كنند. برای مثال ممكن است در حال انجام كاری مثل نوشتن، تایپ كردن و رانندگی به خواب بروید و همنا د رحالی كه در خواب هستید به انجام كارتان ادامه دهید. زمانی كه بیدار میشوید نمی توانید به خاطر بیاورید كه چه كاری انجام داده اید و احتمالا آن كار را هم خوب انجام نداده اید.

چه زمانی باید به پزشك مراجعه كرد؟

اگر در طول روز خواب بسیار را كه سبب اغتشاش در زندگی شخصی یا حرفه ای شما شده است تجربه می كنید به پزشك خود مراجعه نمایید.

علل

علت دقیق ناركولپسی ناشناخته است. مبتلایان به نوع ۱ ناركولپسی سطوح پایین تری از ماده شیمیایی هایپوکرتین دارند. هایپوکرتین یك ماده شیمیایی عصبی مهم در مغز شما است كه به تنظیم ضعف و خواب REM كمك می كند.

سطوح هایپوکرتین مخصوصا در كسانی كه كاتاپلاكسی را تجربه می كنند پایین است. آنچه كه دقیقا باعث نقص در سلولهای تولید كننده هایپوکرتین در مغز میشود ناشناخته است اما متخصصان بر این باورند كه علت آن خود ایمنی باشد.

این احتمال هم هست كه ژن ها در ایجاد ناركولپسی نقض داشته باشند. اما ریسك انتقال این اختللا به یك بچه بسیار پایین است به عبارتی تنها در حدود ۱ درصد.

تحقیقات همچنین نشان می دهند كه احتمالا رابطه ای میان قرار گرفتن در معرض ویروس آنفولانزای خوكی (آنفولانزای H1N1) و نوع خاصی از واكسن H1N1 كه در حال حاضر در اروپا تجویز میشود وجود دارد البته هنوز مشخصی نشده است چرا.

الگوی خواب طبیعی در مقابل ناركولپسی

روند طبیعی به خواب رفتن با فازی كه حركت غیر سریع چشم (NREM) در خواب نامیده میشود شروع می گردد. در طول این فاز امواج مغز شما تا حد قابل توجهی كند میشوند. بعد از یك ساعت یا بیشتر از خواب NREM، فعالیت مغز تغییر می كندو خواب REM شروع می شود. اغلب رویاها در طول خواب REM اتفاق می افتد.

با این وجود در ناركولپسی ممكن است بدون تجربه كردن خواب NREM سریعا وارد خواب REM شوید چه در خواب شب و چه در طول خواب روز. برخی از مشخصه های ناركولپسی مثل كاتاپلكسی، فلج خواب و توهمات مشابه تغییراتی هستند كه در خواب REM وجود دارند اما در زمان خواب آلودگی و هشیاری اتفاق می افتند.

فاكتورهای خطر

فاكتورهای خطر كمی برای ناركولپسی شناخته شده اند از جمله:

• سن. ناركولپسی عموما در افراد میان ۱۰ تا ۳۰سال دیده میشود.
• سابقه خانوادگی. ریسك ناركولپسی اگر عضوی از خانواده به آن مبتلا باشد ۲۰ تا ۴۰ برابر افزایش می یابد.

عوارض

سوء برداشت از این بیماری. ناركولپسی می تواند مشكلات جدی در كار و مسائل شخصی به دنبال داشته باشد. ممكن است دیگران شما را فردی تنبل یا بی حال ارزیابی كنند. عملكرد شما ممكن است در مدرسه یا سركار تحت تاثیر آن قرار گیرد.

تداخل با روابط صمیمی. احساسات شدید مثل خشم یا خوشحالی می توانند محرك علائم ناركولپسی مثل كاتاپلكسی بوده و سبب میشود افراد سعی كنند تقابلات عاطفی نداشته باشند.

آسیب های فیزیكی. حملات خواب می توانند به آسیب های فیزیكی برای افراد مبتلا به ناركولپسی منجر شود. اگر در حال رانندگی دچار حمله خواب شوید ریسك تصادف با ماشین در شما بیشتر میشود. ریسك بریدگی و سوختگی اگر در حال درست كردن غذا دچار حمله شوید بیشتر می گردد.

چاقی. احتمال افزایش وزن در مبتلایان به ناركولپسی بیشتر است. این افزایش وزن احتمالا به متابولیسم پایین بدن آنها ربط دارد.

تشخیص:

پزشك ممكن است تشخیص اولیه ناركولپسی را بر مبنای خواب بیش از اندازه شما در روز و از دست دادن ناگهانی تن ماهیچه ای (كاتاپلكسی) انجام دهد. بعد از تشخیص اولیه پزشكتان شما را به یك متخصص خواب برای ارزیابی بیشتر ارجاع می دهد.

تشخیص رسمی نیازمند ماندن یك شب در یك مركز خواب برای تجزیه و تحلیل خواب عمیق توسط متخصصان خواب است. شیوه های تشخیص ناركولپسی و تعیین شدت آن عبارتند از:

سابقه خواب. پزشكتان از شكا سوالاتی در مورد سابقه دقیق خواب شما خواهد كرد. بخشی از این ارزیابی سابقه شامل پر كردن مقیاس خواب Epworth میشود كه از تعدادی سوالات كوتاه برای تعیین میزان درجه خواب آلودگی استفاده می نماید. برای مثال، بر اساس مقیاس شماره از شما خواسته می شود احتمال به خواب رفتن خود در شرایط مختلف مثل نشستن بعد از نهار را تعیین نمایید.

ثبت خواب. از شما خواسته میشود الگوی خواب خود را برای مدت یك یا دو هقته به صورت دقیق ثبت كنید تا پزشكتان بتواند مقایسه كند كه چگونه الگوی خواب و هشیاری شما به هم مرتبط است.

اغلب علاوه بر این صورت خواب، پزشك از شما خواهد خواست یك شتاب سنج (اكتی گراف) در دست خود كنید . این ابزار احساس و ظاهری همانند یك ساعت مچی را دارد و دوره های فعالیت و استراحت را ارزیابی می كند و نشان می دهد چگونه و چه زمانی به خواب می روید.

آزمایش چندگانه خواب یا پلی‌سومنوگرافی. این تست انواع سیگنالها در طول خواب را با استفاده از الكترودهایی كه به سر متصل میشوند اندازه گیری می كند. برای این تست باید یك شب را در یك مركز تست خواب بگذرانید. این تست فعالیت الكتریكی مغز (الکتروانسفالوگرام) و ضربان قلب (الكتروكاردیوگرام) و حركت ماهیچه ها (الكترومیوگرام) و چشم ها (الکترواکولوگرام ) شما را اندازه گیری می كند. نحوه تنفس شما را نیز نشان می دهد.

Multiple sleep latency test. این تست ارزیابی می كند كه چقدر طول می كشد تا شما در طول روز به خواب بروید. از شما خواسته میشود چهار تا پنج چرت كوتاه با فاصله های دو ساعت داشته باشید. متحصصان الگوهای خواب شما را بررسی خواهند كرد. مبتلایان به ناركولپسی به راحتی به خواب می روند و خیلی سریع وارد فاز حركت سریع چشم (REM) میشوند.

این تست ها همچنین به پزشكان كمك می كنند علل ممكن دیگر را كه سبب علائم در شما شده اند مبرا و رد نمایند. دیگر اختلالات خواب نظیر محرومیت از خواب مزمن، استفاده از داروهای خواب آور و آپنه خواب نیز می توانند از دلایل خواب آلودگی در طول روز باشند.

درمان

درمانی برای ناركولپسی وجود ندارد اما داروها و اصلاحاتی در سبك زندگی می توانند به مدیریت علائم در شما كمك نمایند.

داروها

داروهایی كه برای درمان ناركولپسی مورد استفاده قرار می گیرند عبارتند از:

محرك ها:

داروهایی كه سیست عصبی مركزی را تحریك می كنند اولین درمان برای  مبتلایان به ناركولپسی است كه به آنها كمك می كند در طول روز بیدار بمانند. پزشكان اغلب در ابتدا  داروی مودافنیل یا آرمودافینیل را برای ناركولپسی امتخان می كنند. مودافنیل و آرمودافنیل به اندازه محر های قبلی اعتیاد آور نیستند و فراز و فرودهایی كه اغلب محركهای قبلی در پی داشتند را تولید نمی كنند. عوارض جانبی متداولی ندارد اما ممكن است با سردرد، حالت تهوع یا اضطراب همراه باشد.

برخی از افراد نیاز به درمان با متیل فنیدات یا انوع آمفتامین داشته ابشند. این داروها بسیار موثر هستند اما می توانند اعتیاد آور باشند و عوارض جانبی نظیر عصبی شدن و تپش قلب دارند.

بازدارنده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) یا بازدارنده های بازجذب سروتنین و نوراپی نفرین (SNRIs)

پزشكان اغلب این داروها را تجویر می كنند كه جلوی خواب REM را می گیرد و به تخفیف علائم كاتاپلكسی، توهمات پیشاخواب و فلج خواب كمك می كند. این داروهای شامل فلوكستین و  ونلافاكسین می شود. عوارض جانبی می تواند شامل افزایش وزن، بی خوابی و مشكلات هاضمه باشد.

ضدافسردگی‌های سه‌حلقه‌ای:

این داروهای ضدافسردگی قدیمی مثل پروتریپتیلین، ایمی پرامین و کلومیپرامین برای كاتاپكسی موثر هستند اما بسیاری از افراد از عوارض جانبی آن گله مند هستند مثل خشكی دهان و منگی.

سدیم اكسیبات (Xyrem):

این دارو برای كاتاپلكسی بسیار موثر است. سدیم اكسیبات به بهبود خواب شب كه اغلب در مبن=تلایان به ناركولپسی بسیار بی كیفیت است كمك می نماید. در دوزهای بالا می توانند حتی به كنترل خواب روز نیز كمك نماید. باید در دو دوز مصرف شود یكی در رختخواب و یكی دیگر تا چهار ساعت بعد.

Xyrem می تواند عوارض جانبی نظیر حالت تهوع، شب ادراری و بدتر كردن خوابگردی شود. مصرف سدیم اكسیبات به همراه دیگر داروهای خواب آور، مسكن های درد یا الكل می تواند به تنگی نفس ، كما یا مرگ منجر شود.

اگر مشكلات پزشكی دیگری دارید مثل فشار خون بالا یا دیابت از پزشك خود بپرسید كه داروهایی كه برایتان برای ناركولپسی تجویز می كند با داروهایی كه مصرف می كنید تداخل نداشته باشد.

داروهایی كه بدون نیاز به پزشك فروخته میشوند مثل داروهای آلرژی و سرماخوردگی می توانند سبب خواب آلودگی شوند. اگر مبتلا به ناركولپسی هستید پزشكتان احتملا توصیه خواهد كرد از مصرف چنین داروهایی اجتناب نمایید.

درمانهای در حال ظهور برای ناركولپسی از جمله داروهای تاثیر گذار بر سیستم شیمیایی هیستامین، جایگزین كردن هیپوكراتین، ژن درمانی هیپوكراتین و ایمونوتراپی در حال بررسی هستند اما قبل از اینكه این درمانها در مطب پزشكان قابل دسترسی باشند نیاز به تحقیقات بیشتری است.

همچنین بخوانید: رابطه پیچیده میان آپنه خواب و افزایش وزن